"Ook wij zijn echte Israëlische patriotten"

In mei herdenken Israëli’s en Palestijnen elk op hun manier het ontstaan van de staat Israël in 1948. Voor Palestijnen is het de “catastrofe”. Bij Israëli’s is een nieuwe trend merkbaar aan de linkerzijde. “Ook wij zijn echte Israëlische patriotten”, is bij linkse demonstranten te horen.

De laatste twintig jaar hebben beide volken grotendeels het principe van de tweestatenoplossing aanvaard. Zelfs de rechtse leider Benjamin Netanyahu, nu premier van Israël, heeft het vorig jaar formeel aanvaard. Maar zolang er geen akkoord is over een onderlinge grens, herdenken Israëli’s en Palestijnen elk jaar in mei de oprichting van de staat Israël.

In november 1947 keurden de Verenigde Naties de opdeling van het mandaatgebied Palestina in twee staten goed, een voor de Joden en een voor de Palestijnen. Op 14 mei 1948, de dag voordat het Britse mandaat voor Palestina afliep, riepen de Joden de staat Israël uit. Voor en tijdens de oorlog die daarop volgde, gingen honderdduizenden Palestijnen op de vlucht of werden ze verdreven uit wat uiteindelijk de staat Israël zou worden.

Elk jaar in mei herdenken de Palestijnen deze gebeurtenis als Nakba, de “catastrofe”, het begin van de vluchtelingenkwestie. Nog steeds hebben ze geen eigen staat.

De Israëli’s vieren het ontstaan van hun staat volgens de Hebreeuwse kalender, en die datum valt niet altijd op 15 mei. De Palestijnen herdenken hun tragedie volgens de Romeinse kalender, telkens op 15 mei dus.

Op stang

Zoals elk jaar hielden de Palestijnen manifestaties op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem. In Israël hielden Arabische Israëli’s solidariteitsbijeenkomsten. Zoals gebruikelijk dreigden rechtse politici om op te treden tegen sommige sprekers.

Jamal Zahalqa, parlementslid van de Balad-partij, joeg zelfs gematigde Joden op stang door op een bijeenkomst te verklaren dat het Israëlisch-Palestijnse conflict “nooit opgelost zal zijn zolang de vluchtelingen niet kunnen terugkeren naar hun huizen in Jaffa, Ramleh, Lydda en Galilea.”

De terugkeer van alle Palestijnse vluchtelingen en hun nakomelingen naar hun oorspronkelijke huizen in wat nu Israël is, is een belangrijke Palestijnse eis. Bijna alle Israëlische Joden zijn daar fel tegen gekant. Voor hen zou dit het Joodse karakter van hun staat vernietigen en de tweestatenoplossing ondergraven.

Achter de tralies

Op een andere bijeenkomst in Galilea verklaarde Sheikh Raed Salah, leider van de Islamistische Beweging: “De dag is niet veraf dat de vluchtelingen zullen terugkeren naar hun huizen in Galilea en de Negev, Haifa en Akka. Voor hun recht op terugkeer bestaat geen alternatief. We zullen de fout van 1948, het aanvaarden van financiële compensatie in ruil voor het recht op ons land, niet opnieuw maken.”

Avigdor Liberman, de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken en leider van de ultranationalistische partij Israel Beteinu, repliceerde: “Niet de Joden die op de Westoever wonen maar zulke standpunten van Arabische inwoners van Israël vormen een bedreiging voor de tweestatenoplossing.”

Liberman, zelf een kolonist, werd verkozen met de slogan “Geen loyaliteit, geen burgerschap”. Andere politici in zijn partij blijven pleiten voor de “transfer” van Arabisch-Israëlische dorpen en steden dichtbij de grens met de toekomstige Palestijnse staat als Israël de tweestatenoplossing “opgelegd” zou krijgen.

“Mensen met ideeën zoals die van Raed Salah horen achter de tralies”, zei een minister van de Arbeidspartij, Benjamin Ben Eliezer. Maar de meeste Arabische Israëli’s zijn loyaal ten aanzien van de Israëlische staat, voegde hij daaraan toe. “Als we willen dat ze hun extreme standpunten verlaten, dan moeten we al het mogelijke doen om hen te kans te geven zich volledig in Israël te integreren.”

Patriotten

Zoals gebruikelijk nam ook links Israël deel aan de bijeenkomsten. Ze proberen daarbij de viering van de Israëlische onafhankelijkheid en de herdenking van de Nakba samen te brengen in één verhaal. Alleen als Israëli’s de pijn van de Palestijnen begrijpen, is echte verzoening mogelijk, zeggen ze.

Dit jaar hielden meer dan duizend linkse Israëli’s voor het eerst een eigen bijeenkomst, op het Zionplein in West-Jeruzalem, een naam die de nationale ideologie van de staat Israël verheerlijkt. Israëlische blauwwitte vlaggen werden getoond, Palestijnse kleuren vielen nergens te bekennen.

Het weerspiegelt de nieuwe trend bij linkse Israëli’s. Ze willen dat de mei-viering niet alleen in het teken staat van de moeilijk bereikbare droom dat beide volken zich ooit zullen verzoenen. Ze willen ook benadrukken dat zo’n verzoening een intrinsiek Israëlische kwestie is. “Ook wij zijn echte Israëlische patriotten”, zegt Yoav, een van de demonstranten. “We willen hier niet alleen tonen dat we ons solidair verklaren met het Palestijnse recht op een staat, maar ook dat dit belangrijk is voor het toekomstige welzijn van Israël.”

“Als we verlost raken van de nederzettingen op de Westoever, is dat niet alleen in het belang van de Palestijnen maar ook van de Israëli’s”, zegt Yariv Oppenheimer, vroeger lid van de Vrede Nu-beweging en een van de organisatoren van de bijeenkomst. “De ultranationalistische droom om het hele land te controleren moet helemaal weg, zodat Israël zich kan richten op wat het bedoeld was te zijn.”