Oorlog keldert vooruitzicht op economische heropleving

De oorlog accentueert de negatieve economische tendensen in de regio. De onzekerheid en de extreme volatiliteit op de kapitaalmarkten versterken de marktschommelingen waar de Latijns-Amerikaanse de afgelopen jaren onder te lijden hadden. De toestand knakt zelfs het onverwoestbare optimisme van het Internationaal Muntfonds. Horst Koehler, de nummer één van het IMF, was medio maart nog optimistisch over de economische vooruitzichten van de regio. Tijdens een speech voor de Nationale Bank van Spanje voorspelde Koehler een heropleving tenzij er een langdurige oorlog komt in het Midden-Oosten.” Twee weken later - de oorlog was net een week bezig - sloot diezelfde Koehler in het Duitse weekblad Wirtschaftswoche een recessie als gevolg van het conflict niet uit.

Het IMF voorspelt dat de wereldeconomie dit jaar net boven de drie procent zal groeien, iets meer dan vorig jaar. 2002 was al een annus horribilis voor Latijns-Amerika: het gecombineerde bruto binnenlands product zakte met 0,5 procent. Die slechte prestatie was vooral het gevolg van de inkrimping van de Argentijnse economie (met 11 procent), van Uruguay (min 10,5 procent) en van Venezuela, dat zeven procent achteruit boerde.

De bodem was bereikt, dit jaar ging alles beter worden. De Economische Commissie voor Latijns-Amerika en de Cariben (ECLAC) voorspelde in december nog een groei van 2,1 procent. Ook Guillermo Calvo, de hoofdeconoom van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB), zag een ‘window of opportunity’ voor Latijns-Amerika. Op 17 maart verklaarde hij dat de kapitaalsstromen naar Latijns-Amerika zouden groeien als een kort conflict een stijging van de olieprijs en een recessie in de industrielanden zou uitlokken.

De premissen achter die optimistische voorspellingen zijn nu volledig onderuit gehaald: de Amerikaanse economie leeft voorlopig niet op en het conflict zal langer duren dan gedacht. De wereldeconomie groeit erg zwakjes, zegt economist Hugo Fazio, verbonden aan het niet-gouvernementele Centrum voor Nationale Studies voor Alternatieve Ontwikkeling (CENDA). Naast de stagnering van Japan is er de recessie in Duitsland die een bedreiging vormt voor de hele eurozone en de wisselvallige prestatie van de Amerikaanse economie, met groeiramingen van 1 procent voor 2003. De roodwit gestreepte locomotief die de Latijns-Amerikaanse economieën moest trekken, gaat dus nauwelijks vooruit. Daardoor lijkt de mogelijkheid van een kapitaalsinjectie in Latijns-Amerika in de huidige oorlogscontext erg onwaarschijnlijk, zegt Fazio, die onder Salvador Allende nog gouverneur was van de Chileense Nationale Bank.

Tegen de achtergrond van een onzeker investeringsklimaat kijken de regeringen in de regio met argusogen naar de oliekoers. De prijs voor een vat ruwe olie is niet de hoogte in geschoten. Sinds het begin van de oorlog op 20 maart is de koers zelfs enkele dagen gezakt. Dat boort de hoop van de olie-exporterende landen - Mexico, Colombia, Ecuador, Argentinië en vooral Venezuela – op extra inkomsten de grond in. Venezuela heeft een prijsstijging dringend nodig, want de economie zou er dit jaar inkrimpen met 10 procent - een gevolg van de verlamming van de olie-industrie. De olie-importerende landen - Brazilië, Bolivia, Chili, Cuba, Uruguay en de Centraal-Amerikaanse landen - bidden dat de olieprijs stabiel blijft, want anders kan de inflatie omhoog schieten.

Door de gebrekkige economische integratie is het aantal variabelen en mogelijke scenario’s legio, maar iedereen is het erover eens dat de Latijns-Amerikaanse economieën een zware prijs zullen betalen voor de oorlog in Irak. Afhankelijk van de duur ervan zal de tweede Golfoorlog voor zeven tot 42 miljard dollar schade berokkenen aan de regionale economie, schatte het Latijns-Amerikaans Economisch System (SELA) op 24 maart. Mexico en de Centraal-Amerikaanse landjes zouden wegens hun afhankelijkheid van de VS het zwaarst in de klappen delen, terwijl Zuid-Amerika met zijn gediversifieerde exportmarkt beter bestand is tegen de schok.

Op lange termijn heeft de oorlog ook een effect op de Pan-Amerikaanse Vrijhandelszone (FTAA). De tegenstand tegen de oorlog kan de onderhandelingen, die in een eindfase beland zijn, negatief beïnvloeden. Het hernieuwde anti-Amerikanisme en het gebrek aan vertrouwen in de regering van George W. Bush “zal de oprichting van de FTAA vertragen,” voorspelt Clovis Brigagao, een Braziliaanse economist en de directeur van het Centrum voor Studies over de Amerika’s. Ook de Braziliaanse minister van Buitenlandse Zaken vreest dat Irak de complexe onderhandelingen zal bemoeilijken. Washington zond de jongste maanden economische dreigementen uit aan het adres van enkele Latijns-Amerikaansen sceptici tegen de oorlog - onder meer Chili en Mexico, die voorheen omschreven werden in Washington als betrouwbare partners.

Gustavo González (Chili), Dalia Acosta (Cuba), Diego Cevallos (Mexico), Humberto Márquez (Venezuela), Mario Osava (Brazilië) en Marcela Valente (Argentinië)