Oorlogstrauma blijft Salomonseilanden achtervolgen

Tijdens het vijf jaar durende conflict – de bevolking heeft het steevast over de “spanningen” – sloegen dertigduizend mensen op de vlucht. Robert, die anoniem wil blijven, vertelt over de gruwel die hij toen zag. “Er is pijn in mijn hart als ik denk aan de mannen met automatische wapens die onze gemeenschap binnenkwamen, een jong kind vastnamen en het wegsleepten van de ouders”, vertelt hij. De man kan zich nog altijd het geschreeuw van het kind herinneren.

Migranten

De Salomonseilanden zijn een etnisch en cultureel divers land dat bestaat uit meer dan negenhonderd eilanden ten noordwesten van Fiji. De economische crisis en groeiende werkloosheid eind jaren negentig droegen bij aan escalerend protest door de inheemse Gwales op het grootste eiland Guadalcanal tegenover grote aantallen migranten van Malaita, een dichtbevolkt eiland 100 kilometer naar het oosten.

In 1998 begon de Isatabu Freedom Movement (IFM) een uitzettingscampagne tegen de Malaita, omdat ze land, banen en grondstoffen zouden inpikken van de oorspronkelijke bewoners. Het geweld begon pas echt toen het Malaita Eagle Force gevormd werd als reactie. Ondanks een vredesakkoord in 2000 hield het geweld aan tot de komst van een vredeskorps in 2003.

Nu worden de staatsinstellingen en de openbare diensten stap voor stap hersteld, maar voor het herstel van de geesten zal meer tijd nodig zijn. “Sommige mensen hun leven is verwoest, ze dwalen rond in de stad, ze zijn stil en getraumatiseerd. Ze willen niet deelnemen aan welke vorm van ontwikkeling ook”, zegt Reuben Lilo, directeur van de dienst Vrede en Verzoening aan het ministerie voor Nationale Eenheid.

Getraumatiseerd

Er zijn geen officiële statistieken over het aantal getraumatiseerden op de Salomonseilanden. Maar een onderzoek door het Pacific Islands Forum Secretariat in 2004 besloot dat 73 procent van de mannen en 75 procent van de vrouwen trauma opliep door verkrachting, dood van familieleden, bedreiging of intimidatie of de vernieling van de woning.

Jack Kaota, gezondheidsconsulent in de psychiatrische kliniek in de stad Auki, zegt een groeiend aantal jonge mensen gezien te hebben, met name sinds 2000, die met verslaving kampten als indirect gevolg  van het conflict.

Gezondheidswerkers maken zich met name zorgen over de langetermijngevolgen van de blootstelling van jonge kinderen aan het extreme geweld tijdens de spanningen. Volgens het ministerie van Volksgezondheid is 80 procent van de patiënten met psychiatrische problemen op de Salomonseilanden tussen de twintig en dertig jaar oud. De grootste problemen zijn depressie, verslaving en zelfmoord.

De Nationale Commissie voor Waarheid en Verzoening (TRC) begon hoorzittingen in 2010, om slachtoffers een spreekbuis te geven en verantwoording te eisen voor mensenrechtenschendingen. Voor veel vrouwen was het een gelegenheid om hun verhaal te doen. Seksueel geweld nam toe tijdens het conflict, maar veel vrouwen kwamen niet naar buiten met hun verhaal uit angst voor de sociale gevolgen. Nog steeds zijn de slachtoffers bang, omdat de daders vaak nog steeds in buurt wonen, en soms nog over wapens beschikken.

Soms beseffen de traumaslachtoffers niet dat ze hulp nodig hebben. “Veel mensen weten niet wat posttraumatische stress is”, zegt Kaota . “Ze gaan gebeukt onder het trauma, maar weten niet wat het is. Als we naar de gemeenschappen gaan en er praten over posttraumatische stress, realiseren de mensen zich plots dat ze geholpen kunnen worden. Daarom is er nood aan sensibiliseringscampagnes”, zegt hij. “Mensen zullen dan naar voren komen en praten over hun gevoelens.”