Oorlogstribunalen halen oud zeer boven in Bangladesh

Bangladesh zegt dat er 2,5 tot 3 miljoen mensen zijn omgekomen tijdens de acht maanden durende strijd tegen Pakistan in 1971. Zo’n 250.000 vrouwen zouden verkracht zijn door Pakistaanse militairen en milities.

“Daarmee is het een van de bloedigste oorlogen uit onze geschiedenis”, zegt Haroon Habib, een journalist en schrijver. “Veel mensen wachten al jarenlang op gerechtigheid.” Hij gelooft dat er onvermijdelijk een botsing komt tussen de Awami Liga, een partij die een seculier Bangladesh wil, en islamitische en pro-Pakistaanse Jamaat-e-Islami.

Gisteren (dinsdag) veroordeelde een tribunaal Abdul Quader Molla, plaatsvervangend secretaris-generaal van Jamaat-e-Islami, tot levenslang vanwege zijn steun voor een ongedeeld Pakistan en steun aan de strijd tegen Bengaalse nationalisten die in 1971 vochten voor onafhankelijkheid.

De meeste milities die destijds de Pakistaanse troepen steunden, waren activisten van Jamaat-e-Islami. Ze worden beschuldigd van misdaden als massamoord, verkrachting en brandstichting. Molla werd beschuldigd van zes gevallen van massamoord, verkrachting, brandstichting en andere misdaden tijdens de burgeroorlog.

Te laat?

Maar voor de regerende Awami Liga, die in 1971 de beweging voor onafhankelijkheid aanvoerde, was de straf voor Molla te laat en te laag. “De mensen hadden een zwaardere straf verwacht”, zei Qamrul Islam, staatssecretaris van Justitie van de Awami Liga. De minister van Justitie, Shafique Ahmed, zei dat de aanklagers “als ze willen in beroep kunnen gaan tegen het vonnis.”

De advocaat van Jamaat, Abdur Razzaq, zegt in beroep te gaan omdat de beschuldigingen tegen Molla onvoldoende gefundeerd zijn.

Op 21 januari werd een andere Jamaat-leider, Abul Kalam Azad – ook bekend als Bachchu Razakar – ter dood veroordeeld. Azad zou zich verborgen houden in Pakistan. De Bengalese minister van Binnenlandse Zaken, M.K. Alamgir, zegt dat zijn regering weet waar hij zich ophoudt en dat er pogingen gedaan worden hem uitgeleverd te krijgen.

Toen Jamaat-e-Islami zich vorige week realiseerde dat Molla, een van de hoogste leiders, ook aan de galg kon eindigen, dreigde de partij met stakingen als het daadwerkelijk zover zou komen. Dinsdag, vlak voor de uitspraak, werd opgeroepen tot een landelijke staking om te protesteren tegen de oorlogstribunalen.

Farce

De BNP is de belangrijkste oppositiepartij in het land, met Jamaat als bondgenoot. Beide partijen waren onderdeel van de regerende coalitie die Bangladesh bestuurde tussen 2001 en 2006. Maar hoewel BNP-leider Khaleda Zia de oorlogstribunalen eerder “een pure farce” noemde, weigert de partij Jamaat te steunen in de roep om ermee te stoppen.

“De BNP telt veel vrijheidsstrijders binnen haar gelederen. Zij moeten niets hebben van de religieuze politiek van Jamaat. Zij willen dat hun leiders zich distantiëren van Jamaat als het gaat om kwesties op het gebied van oorlogsmisdaden”, zegt analist Sabyasachi Basu Ray Choudhuri.

De Awami Liga probeert volgens hem van de sentimenten te profiteren. “Als de passies uit 1971 opnieuw worden aangewakkerd, zal het Bengalees nationalisme daarvan profiteren. Dat helpt de Awami Liga bij het bestrijden van sentimenten tegen de regering”, zegt Ray Choudhuri.

Open en transparant

De oorlogstribunalen in Bangladesh krijgen kritiek wegens gebrek aan internationaal toezicht en transparantie. Ook zouden er verkeerde sentimenten meespelen, zoals wraak op de oppositie.

Op de dag dat het tribunaal het doodvonnis uitsprak tegen Abul Kalamn Azad, gaf het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken een verklaring uit waarin werd opgeroepen tot “het handhaven van wereldwijde standaarden” tijdens de rechtszaken. De verklaring benadrukte de noodzaak van eerlijke en transparante processen.

De Awami Liga reageerde scherp op de verklaring en herinnerde eraan dat de VS Pakistan steunden tijdens de burgeroorlog. Volgens de minister van Buitenlandse Zaken, Dipu Moni, zijn de twee tribunalen die Bangladesh tot nu toe opzette, in 2010 en 2012, onafhankelijk, open en transparant.