Oorlogsverleden blijft diplomatieke stoorzender

Het bezoek van de Chinese premier Wen Jiabao aan buurland Japan is deze week wereldnieuws omdat het al zeven jaar geleden was dat een Chinese premier Japan had bezocht. Met de ontmoeting willen beide landen tonen dat ze “goede vrienden” zijn, zoals Wen Jiabao het zelf zegt, en dat ze bereid zijn hun diplomatieke relaties te verbeteren.
Zestig jaar na de Tweede Wereldoorlog blijft het oorlogsverleden echter de grote twistappel die de diplomatieke toenadering in gevaar kan brengen. Beide landen houden er nogal verschillende interpretaties op na over wat er precies is gebeurd.
Volgens China hebben Japanse troepen bij hun invasie van het land (1931-1945) 35 miljoen Chinezen gedood of verwond. Bij de “verkrachting van Nanjing” in 1937 zouden alleen al 300.000 slachtoffers zijn gevallen.
Japanse historici trekken deze cijfers in twijfel. Nationalisten in Japan plannen een documentaire om hun eigen versie van de feiten te vertellen. Volgens hen heeft de slachting nooit plaatsgevonden.
In december herdenken de Chinezen de 70ste verjaardag van de slachting van Nanjing. In de media en bij het publiek kan dit evenement op veel belangstelling rekenen. Het valt echter zeer af te wachten of deze herdenking goed zal doen aan de diplomatieke toenadering.
Dat de Chinezen en Japanners niet veel nodig hebben om elkaar weer de huid vol te schelden, is in de voorbije jaren meermaals gebleken. Toen de voormalige Japanse premier Junichiro Koizumi in 2005 het omstreden oorlogsmonument Yasukuni in Tokio bezocht, dat de Japanse kamikazes eert, sprak China van een provocatie en een schande.
Onlangs weigerde de nieuwe Japanse premier Shinzo Abe te erkennen dat Japan tijdens de Tweede Wereldoorlog duizenden Chinese meisjes als seksslavinnen (‘troostmeisjes’) heeft gebruikt in de bordelen voor de Japanse troepen. Volgens Abe waren daarvan geen bewijzen.
Deze uitspraak stuitte op heel wat internationale verontwaardiging. Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden overweegt een resolutie in te dienen waarin het namens de slachtoffers de ondubbelzinnige excuses van Japan eist. Een commissie van het Canadese parlement wil dan weer dat Japan de slachtoffers financiële compensaties geeft.
China is blij met de internationale belangstelling en verontwaardiging en grijpt de aandacht aan om zijn eigen historische waarheid naar voren te brengen. De Chinese overheid heeft al plannen gemaakt om zijn eigen filmversie te maken van de “verkrachting van Nanjing.”
Chinese historici voelen zich daarbij niet helemaal op hun gemak. Zestig jaar na de oorlog weten de Chinese jongeren wel veel over de Japanse oorlogsmisdaden, zeggen ze, maar nauwelijks iets over de historische band tussen beide landen, die duizenden jaren oud is.