Oorlogswolken rond Iran trekken op (analyse)

“Provocerend” noemde het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken de Iraanse test met de raketten, waarvan sommige Israël kunnen bereiken. Volgens het Witte Huis moet Teheran “de ontwikkeling van ballistische raketten, die eventueel ook nucleaire wapens kunnen dragen, onmiddelijk stoppen.”
De proeven werden gedaan nadat dinsdag een woordvoerder van de hoogste leider ayatollah Ali Khameini had gewaarschuwd dat Iran Tel Aviv en Amerikaanse troepen in de Golf onder vuur zal nemen als het wordt aangevallen. Iran wilde zijn tanden laten zien, net als Israël dat vorige maand een grootschalige oefening uitvoerde boven de Middellandse Zee, met honderd vliegtuigen, ter voorbereiding op een mogelijk bombardement op Iraanse kernreactoren.
De speculaties over een mogelijke oorlog namen toe na een overleg tussen de Amerikaanse en Israëlische legertop en na de ontdekking van journalist Seymour Hersh dat leiders van het Amerikaanse parlement in het geheim een actieplan van 400 miljoen dollar (255 miljoen euro) tegen Iran hadden goedgekeurd.

Diplomatieke fase

Ondanks de dreigende krantenkoppen vertellen de achtergrondpagina’s een ander verhaal: dat de partijen een diplomatieke fase ingaan en daarom nu nog hun onderhandelingsruimte willen vergroten.
Onderhandelingen zouden zich met name richten op het recente voorstel dat de EU heeft gelanceerd: beloningen en veiligheidsgaranties voor Iran in ruil voor bevriezing van de verrijking van uranium. Ondanks de aanvankelijke afwijzing door Iran geloven diplomaten dat dit plan, samen met de recente financiële sancties van de EU, het pro-onderhandelingskamp in Iran versterkt. EU-Buitenlandwoordvoerder Javier Solana gaat deze maand met Iran praten.

Sneer

Uitspraken van belangrijke Iraniërs klinken hoopvol. Ali Akbar Velayati, de voormalige minister van Buitenlandse Zaken en adviseur van Khamenei, zei eerder deze maand dat het opportuun is om het aanbod te accepteren, “omdat we weten dat Amerika en andere vijanden dat niet willen.” Velayati waarschuwde ook voor provocerende statements van hoge functionarissen – een duidelijke sneer naar zijn president.
Die houdt sinds die tijd opvallend zijn mond. Al maakte hij op een persconferentie in Maleisië een mogelijke aanval op Iran belachelijk. “Ik verzeker u dat er geen enkele oorlog in de toekomst zal zijn”, zei hij – terwijl zijn Revolutionaire Garde bezig was met de voorbereidingen van de raketproef van woensdag.
De Amerikaanse stafchef, admiraal Michael Mullen, is ook tegen een oorlog. Een derde front is niet opportuun, zei hij vorige week.
Tegen een parlementscommissie vertelde onderminister van Buitenlandse Zaken William Burns dat de sancties nog het gewenste effect sorteren, en dat er weinig voortgang zit in het Iraanse atoomprogramma. “Op bepaalde punten zouden onze belangen zelfs kunnen overlappen”, zei hij. “Een stabiel Irak, bijvoorbeeld, een stabiel Afghanistan en de aanpak van drugshandel.” Volgens Burns wil de regering “een nieuwe strategische berekening in het denken van Iran teweegbrengen.”