Oost-Europa zet mes in pensioenen van vroegere verdrukkers

Zowat 40.000 agenten, grenswachten, gevangenisbewakers en andere ambtenaren uit het communistische Polen moesten begin dit jaar gemiddeld meer dan de helft van hun pensioen inleveren. Poolse mensenrechtengroepen zijn vol lof. Ze vinden dat de ingreep recht doet aan de slachtoffers van het voormalige communistische regime. Sommigen daarvan leven in armoede, terwijl hogere ambtenaren uit de tijd van de Koude Oorlog maandelijks bijna 2000 euro opstreken. Wojciech Jaruzelski, de generaal die begin de jaren tachtig de democratiseringsbeweging in Polen de kop probeerde in te drukken, ontving bijvoorbeeld ongeveer 1800 euro per maand.

Voorbeeld

In andere landen van het voormalige Oostblok gaan stemmen op om het Poolse voorbeeld te volgen. In Roemenië begon de Vereniging voor Geschiedkundig Onderzoek vorige maand met een campagne om de pensioenen van medewerkers van de beruchte Securitate af te toppen. Volgens de vereniging ontvangen de voormalige agenten van de geheime politie tot drie keer meer dan het gemiddelde pensioen.
Parlementsleden uit meerderheid en oppositie in Slovakije hebben ook al verklaard dat ze de pensioenen van de voormalige medewerkers van de geheime dienst willen herbekijken. Het gemiddelde pensioen in Slovakije bedraagt 330 euro, maar Slovaakse agenten van de geheime dienst van het vroegere Tsjechoslovakije ontvangen maandelijks tot 800 euro. Hun vroegere collega’s die in Tsjechië leven, krijgen maar 400 euro per maand, evenveel als doorsnee burgers.

Het pensioen van Honecker

Ook in het oosten van Duitsland heerst er verbittering omdat veel omstreden figuren uit het communistische tijdperk nooit berecht zijn en vaak veel beter in de slappe was zitten dan de medeburgers die ze de duivel hebben aangedaan. Voormalige DDR-burgers die achter de tralies werden gezet door de Stasi, de Oost-Duitse staatsveiligheid, en die daarna arm bleven, hebben sinds 2007 recht op een uitkering van 250 euro per maand. De pensioenen van de medewerkers van het DDR-regime liggen veel hoger, zeker als ze na de val van de muur konden overstappen naar de Duitse politie.
Margot Honecker, de weduwe van de Oost-Duitse staatschef Erich Honecker en zelf 26 jaar lang minister van Onderwijs, ontvangt in het Chileense Santiago waar ze sinds 1992 leeft, naar verluidt nog elke maand 1500 euro. Margot Honecker zou onder meer de hand hebben gehad in de gedwongen adoptie van kinderen van dissidenten die de DDR hadden verlaten of die gevangen waren gezet.

Ongrondwettelijk

In Polen is er intussen wel verzet tegen de nieuwe pensioenregeling. Critici vinden dat de maatregel mensen straft die nooit misdaden hebben begaan. Volksvertegenwoordigers van de Democratische Linkse Alliantie, de opvolger van de Poolse Communistische Partij, oordelen dat de ingreep neerkomt op een collectieve straf en dus ongrondwettelijk is. Ze proberen de nieuwe regeling langs gerechtelijke weg ongedaan te laten maken. Het Grondwettelijk Hof had vorige maand uitspraak moeten doen over de zaak, maar stelde zijn oordeel uit omdat de rechters het niet eens werden.