Open brief van president Evo Morales

Tot aan het einde van de Tweede Wereldoorlog is Europa steeds een emigratiecontinent geweest. Tientallen miljoenen Europeanen trokken naar Amerika om te ontsnappen aan hongersnoden, financiële crisissen, oorlogen, totalitaire regimes en de vervolging van etnische minderheden.
Vandaag de dag volg ik met bezorgdheid het goedkeuringsproces van de zogenoemde terugkeerrichtlijn. De tekst, die op 5 juni door de ministers van binnenlandse zaken van de 27 EU-lidstaten bekrachtigd werd, dient op 18 juni ter stemming voorgelegd te worden aan het Europese Parlement. Ik betreur dat de aanhoudings- en uitwijzingsvoorwaarden voor migranten zonder papieren op drastische wijze verhard worden, zonder ook maar in het minst rekening te houden met de verblijfsduur in de EU, de arbeidssituatie, de familiebanden of de bereidheid en inspanning tot integratie.
De Europeanen arriveerden destijds in grote getale in de landen van Latijns- en Noord Amerika, zonder visum of restricties opgelegd door de lokale autoriteiten. Ze waren altijd welkom, en zijn dit nog altijd, in onze landen van het Amerikaanse continent dat hierdoor de Europese economische miserie en politieke crisissen opving. Men kwam naar ons continent om haar rijkdommen te exploiteren en deze door te sluizen naar Europa, met een hoge kost voor de inheemse bevolking van Amerika als gevolg. Neem het voorbeeld van onze Cerro Rico (Rijke Berg) te Potosi met zijn fabuleuse zilvermijnen waarvan de rijkdom de geldvoorraad op het Europese continent omvang gaf van de 16de tot 19de eeuw. De immigrant als individu met zijn bezittingen en rechten werd steeds gerespecteerd.
De Europese Unie is vandaag de belangrijkste bestemming voor immigranten van de hele wereld omwille van haar positief imago als oord van voorspoed en openbare vrijheid. De grote meerderheid van de immigranten komen naar de EU om bij te dragen tot die voorspoed en niet om ervan te profiteren. Ze nemen arbeidsplaatsen in bij openbare werken, in de bouw en in de dienstverlening aan personen en hospitalen, jobs die de Europeanen niet kunnen of willen uitvoeren. Ze dragen bij tot de demografische dynamiek op het Europese continent, tot het instand houden van de verhouding tussen actieven en niet actieven waardoor de genereuze sociale zekerheidssystemen mogelijk blijven, en vitalizeren de interne markt en de sociale cohesie. De immigranten bieden een oplossing voor de demografische en financiële problemen binnen de EU.
Voor ons vertegenwoordigen onze migranten de ontwikkelingshulp die de Europeanen ons niet geven, aangezien maar weinig landen voldoen aan de minimum doelstelling voor ontwikkelingshulp van 0,7% van hun BBP. Latijns-Amerika ontving in 2006 68.000 miljoen dollar via overschrijvingen van migranten, wat meer is dan het totaal aan buitenlandse investeringen in onze landen. Op wereldschaal bereiken de transfers van migranten 300.000 miljoen dollar, een bedrag dat de 104.000 miljoen dollar aan ontwikkelingshulp overtreft. Mijn land, Bolivia, ontvangt meer dan 10% van zijn BBP in de vorm van deze transfers (1.100 miljoen dollar), qua omvang equivalent aan een derde van onze jaarlijkse aardgasexport.
De migratiestromen zijn voordelig voor de Europeanen en slechts in mindere mate voor ons uit de Derde Wereld gezien wij miljoenen van onze gekwalificeerde arbeidskrachten verliezen; personen waarin onze overheden, ondanks hun armoede, op één of andere manier menselijk en financieel kapitaal geïnvesteerd hebben.
Spijtig genoeg, wordt deze realiteit in zeer hoge mate bemoeilijkt door het project van de “terugkeerrichtlijn”. Indien we onderkennen dat elke Staat of groep van Staten zijn migratiebeleid in alle souvereniteit kan bepalen, kunnen we niet aanvaarden dat fundamentele rechten van personen zouden geweigerd worden aan onze landgenoten en broeders uit Latijns-Amerika. De “terugkeerrichtlijn” voorziet in de mogelijkheid om migranten zonder papieren op te sluiten gedurende 18 maanden vóór hun uitwijzing, of “verwijdering” zoals het door de richtlijn genoemd wordt. 18 maanden! Zonder proces of rechtspraak! Het huidige tekstvoorstel van de richtlijn schendt duidelijk artikels 2, 3, 5, 6, 7, 8 en 9 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens uit 1948. In bijzonder het artikel 13 schrijft voor
“1. Een ieder heeft het recht zich vrijelijk te verplaatsen en te vertoeven binnen de grenzen van elke Staat.
2. Een ieder heeft het recht welk land ook, met inbegrip van het zijne, te verlaten en naar zijn land terug te keren”.
En erger nog, de richtlijn opent de deur voor het opsluiten van moeders met kinderen en minderjarigen, zonder rekening te houden met hun familie- en schoolsituatie, in gesloten centra waar depressie’s, hongerstakingen en zelfmoorden voorkomen. Hoe kunnen we zonder de minste reactie accepteren dat landgenoten en Latijns-Amerikaanse broeders zonder documenten zouden worden samengepakt in deze centra, terwijl de overgrote meerderheid van hen al jarenlang aan het werk is en zich heeft geïntegreerd? Aan welke kant staat vandaag de plicht tot humanitair interventie? Waar is de vrijheid van beweging, de bescherming tegen willekeurige opsluiting?
Tegelijk probeert de Europese Unie de Gemeenschap van Andesnaties (bestaande uit Bolivia, Colombia, Ecuador en Peru) te overtuigen een Associatie-akkoord te ondertekenen dat in zijn derde pijler een Vrijhandelsakkoord bevat van dezelfde aard en inhoud als diegene die de Verenigde Staten opleggen. We staan onder immense druk van de Europese Commissie om uiterst liberalizerende voorwaarden voor handel, financiële diensten, intelectuele eigendom en onze openbare diensten te aanvaarden.
Bovendien worden we uit naam van de juridische bescherming onder druk gezet vanwege de nationalisatie van de water-, gas- en telecommunicatiesector, gerealizeerd op de Dag van de Arbeid. Ik stel bij deze de vraag ‘Waar is de juridische zekerheid voor onze vrouwen, adolescenten, kinderen en arbeiders die betere oorden opzochten in Europa?’
Het promoten van vrije circulatie van goederen en kapitaal terwijl aan de andere kant onze broeders, die enkel probeerden zich vrij te verplaatsen, zonder proces worden opgesloten: dat is het ontkennen van de fundamenten van vrijheid en van de democratische rechten.
Onder deze voorwaarden, wanneer de ‘terugkeerrichtlijn’ wordt goedgekeurd, zouden we omwille van ethische redenen onmogelijk de onderhandelingen met de Europese Unie kunnen voortzetten en kennen we ons het recht toe om Europese staatsburgers dezelfde visumverplichtingen op te leggen als de EU sinds april 2007 oplegt aan Boliviaanse burgers, volgens het principe van de diplomatische wederkerigheid. We hebben dit recht tot op heden niet uitgeoefend, omdat we rekenen op gunstige signalen vanuit de EU.
De wereld, haar continenten, haar oceanen en haar polen kennen belangrijke globale moeilijkheden: de opwarming van de aarde, de vervuiling, de trage maar zekere uitputting van energetische rijkdommen en biodiversiteit. Tegelijk nemen honger en armoede toe in alle landen en verzwakken zo onze samenlevingen. Om de migranten, zij het met of zonder papieren, hiervan tot zondebok te maken biedt geen enkele oplossing en weerspiegelt geen enkele realiteit. De problematiek van sociale cohesie waar Europa mee te kampen heeft is niet de schuld van de migranten maar is wel het resultaat van een ontwikkelingsmodel, opgelegd door het Noorden, dat de planeet verwoest en de samenleving ontwricht.
Uit naam van het Boliviaanse volk en van al mijn broeders van het continent en uit andere regio’s van de wereld zoals de Maghreb, Azië en de Afrikaanse landen, doe ik een oproep aan het geweten van de Europese leiders en afgevaardigden, van de volkeren, burgers en activisten van Europa om de tekst van de terugkeerrichtlijn niet goed te keuren. Zoals de tekst nu voorligt, is het een tekst van de schaamte.
Ik roep de Europese Unie ook op om in de komende maanden een migratiepolitiek uit te stippelen die de mensenrechten respecteert, die het voor beide continenten voordelige dynamisme in stand houdt, die voor eens en voor altijd de grote historische, economische en ecologische schuld die de Europese landen hebben ten opzichte van de Derde Wereld herstelt en die eindelijk de nog steeds doorgaande aderlating van Latijns Amerika stopt. U kan met Uw ‘integratiepolitiek’ niet dezelfde fouten begaan als met Uw zogenaamde ‘civilisatiemissie’ uit de tijd van de kolonies.
Ik wens U allen, overheden, europarlementsleden en kameraden, broederlijke groeten uit Bolivia. En vooral ook onze solidariteit aan alle ‘illegalen’.
Evo Morales Ayma, President van Bolivia  
Vertaald door Tom Pellens en Maarten Lambrechts, coöperanten in Bolivia van Volens. Vertaald op basis van de tekst gepubliceerd in Bolpress, 12/06/08