Operetteoorlog rijt koloniale littekens open

Het leger van Guinee-Bissau, een voormalige kolonie van Portugal, neemt het sinds vrijdag op tegen de rebellen van de MFDC, een beweging die opkomt voor de afscheiding van de Casamance. Wat nu de meest zuidelijke provincie van Senegal is, was ooit de eerste Portugese kolonie in Afrika. Maar in 1908 moest het verzwakte Portugal het gebied aan het veel machtigere Frankrijk afstaan. De plaatselijke bevolking verteerde die koehandel nooit.

Guinee-Bissau, dat amper 1,2 miljoen inwoners telt en ten zuiden van de Casamance ligt, heeft al zijn militaire materieel naar de grens met de Senegalese provincie gestuurd. Het leger probeert de wegen te heroveren tussen de dorpen Susana and Varela en het stadje São Domingos. Nu controleren de MFDC die wegen. De rebellen hebben er ook mijnen gelegd waardoor de inwoners van de streek helemaal afgesneden zijn van de rest van het land. Volgens kolonel Antonio Indji, de commandant van de regio, lijdt de bevolking van São Domingos, Susana en Varela honger als gevolg van de blokkade. Het Rode Kruis zegt dat er in de regio 2.500 mensen kleinere nederzettingen hebben verlaten op de vlucht voor het geweld.

Guinee-Bissau ging ook meteen in de tegenaanval. Zondag stak het Guinee-Bissause leger de grensdorpen Barraca Mandioca, Bamcer en Budjin in brand, die waarschijnlijk als toevluchtsoord dienden voor de rebellen. Barraca Mandioca was daarvoor ook met zware artillerie onder vuur genomen - het leger denkt dat rebellenleider Salif Sadio zijn hoofdkwartier had in het dorp. De operatie, die de zegen had van de Guinee-Bissause president João Bernardo Vieira, zal worden voortgezet tot alle mannen van Sadio het land verlaten hebben, klonk het uit legerbronnen. Het leger neemt voor de operatie ook het woord etnische zuiveringen in de mond.

De MFDC sloeg terug door het dorp Djeque te vernielen en de bewoners als menselijke schilden met zich mee te voeren. De rebellen verdreven ook de inwoners van Suncutoto, een dorp op tien kilometer van São Domingos.

De rebellen van de MFDC voeren eigenlijk een afscheidingsoorlog tegen Senegal en niet tegen Guinee-Bissau. Maar de rebellen dringen vaak door op Guinees grondgebied. Ze bezetten er dorpen en doden of ontvoeren de bewoners. Het leger van Guinee-Bissau ging al meer dan eens achter de rebellen aan. De voorbije dagen achtervolgde het Guinee-Bissause leger de rebellen ook op Senegalees grondgebied.

Senegal heeft daar niets op tegen - het probeert zelf al bijna een kwarteeuw de opstand helemaal onder controle te krijgen. Volgens Amnesty Internatonional schendt het Senegalese leger daarbij de mensenrechten.

De Guinee-Bissause regering hoopt dat het offensief van haar leger de onderhandelingen tussen de rebellen en de Senegalese regering bespoedigen. De MFDC, die in 1982 werd opgericht, tekende in 2001 een vredesakkoord met de Senegalese regering. Maar een aantal rebellenfacties houdt zich niet aan die overeenkomst en blijf geweld zaaien.

Verscheidene VN-organisaties zijn ermee begonnen hulpgoederen naar de regio te sturen. Nogal wat ontheemden trekken naar Gambia, een klein landje ten noorden van de Casamance. De Senegalese president Abdoulaye Wade heeft zijn Gambiaanse collega Jahya Jammeh al opgeroepen de vluchtelingen op te nemen en zijn grenzen te sluiten voor de rebellen.

De Casamance is ongeveer even groot als België en telt 3,5 miljoen inwoners. Amper 10 procent daarvan kan lezen en schrijven. De MFDC beschuldigt de Senegalese regering ervan de provincie te verwaarlozen. Het conflict tussen de MFDC en de Senegalese regering wortelt in de koloniale tijd en heeft ook etnische dimensies. Maar de krachtmeting draait ook om de grote, nog onontgonnen olievelden in de streek. (PD/MM)