Oplichters boren spaarpotjes van Costa Ricaanse oudjes aan

América Herrera is zeventig maar ze ziet er ouder dan tachtig uit. Ze lijdt aan Alzheimer in een vergevorderd stadium en leeft in een bejaardentehuis in San José. Zonder het te beseffen speelt ze de hoofdrol in een rechtszaak die in Costa Rica veel aandacht krijgt.
Ondanks haar toestand lieten oplichters Herrera een verklaring ondertekenen waarin ze 4 hectare grond weggeeft, haar enige bezit. De nieuwe eigenaars “zijn mensen die gekend zijn in de buurt waar het terrein ligt”, zegt Zulema Villalba, de advocate van de Costa Ricaanse Bejaardenraad (Conapam) die klacht neerlegde in naam van Herrera.
De oplichters brachten niet alleen Herrera in moeilijkheden. De oude vrouw heeft nog drie bejaarde familieleden die ook met dementie of een handicap kampen en die nu op openbare hulp en liefdadigheid aangewezen zijn.

Zeshonderd klachten

De Conapam heeft de handen vol. De instelling kreeg de eerste helft van het jaar zeshonderd klachten binnen van oudere landgenoten die het slachtoffer waren geworden van geweldplegingen, verwaarlozing of oplichting. Bejaarde weduwes vormen de grootste slachtoffergroep.
Soms komen de daders ook van binnen de eigen familie. Ze maken misbruik van de goedgelovigheid en het gebrek aan financiële kennis van de oude vrouwen. Vaak is armoede een aanleiding – meer dan een vijfde van de Costa Ricaanse gezinnen die voor een bejaarde moeten zorgen, is arm. Zowat 100.000 van de 1,1 miljoen gezinnen in Costa Rica is afhankelijk van het pensioen of de spaarcenten van een bejaard familielid.

Vergrijzing

Door de vergrijzing is de kans groot dat de problemen de komende decennia alleen maar erger zullen worden. Volgens het Centrum voor Bevolkingsstudies van de Universiteit van Costa Rica telt het land nu ongeveer 300.000 bejaarden. Van de vrouwelijke 65-plussers is een op drie weduwe. Vrouwen worden in Costa Rica gemiddeld 81,6 jaar oud – buiten Chili het hoogste cijfer voor heel Latijns-Amerika.
Volgens Villalba, de advocate van Herrera, maken ook overheidsinstellingen zich schuldig aan oplichting. “Bij het ministerie van Werk moeten sommige weduwes zes tot zeven jaar wachten op hun pensioen. Ze overleven met wat hun kinderen hun kunnen geven. Sommige vrouwen sterven voor de eerste uitbetaling.”