“Opnieuw” gewapend conflict in Colombia

Gedurende de acht jaar van zijn regering (2002-2010) werd ontkend dat er in Colombia een binnenlands gewapend conflict bestond. Hoewel er duidelijke criteria bestaan over wanneer kan gesproken worden van een dergelijk conflict in een land, was het onder de vorige president taboe om de situatie in Colombia op die manier aan te duiden. Uribe wou niet dat de FARC de status kreeg van gewapende groepering omdat hierdoor de strijd van de FARC politieke legitimiteit zou krijgen. De ex-president refereerde binnen het internationale post-9/11 kader naar de FARC als zijnde een terroristische organisatie ten dienste van de drugshandel.

Motief

De huidige President Juan Manuel Santos Colombia spreekt duidelijke taal: “Een gewapend conflict bestaat in Colombia al lang. Dat we dit nu erkennen voegt niets toe aan een situatie die in dit land al jaren bestaat”. Deze erkenning komt er naar aanleiding van discussie in het parlement over de nieuwe Wet voor de Slachtoffers van de regering Santos. Die wet zal enkel van toepassing zijn op slachtoffers van het intern gewapend conflict.

Maar deze parlementaire discussie is slechts de aanleiding. Het eigenlijke motief is een ander: “Als we niet erkennen dat er een gewapend conflict bestaat in Colombia gaan de vorige President (Uribe) en zijn Minister van Defensie (de huidige president van de Republiek), en Mijne Heren bevelhebbers, recht naar de gevangenis’”, zegt Santos.

Zonder aanwezigheid van een gewapend conflict kunnen militaire operaties zoals luchtaanvallen, die in Colombia uitgevoerd worden tegen de FARC, niet juridisch gerechtvaardigd worden. Het zouden dan immers geen militaire operaties zijn tegen een andere partij in een oorlogssituatie, maar een aanval tegen burgers. en dus misdaden tegen de menselijkheid. Op die manier wordt het leger beperkt in zijn mogelijkeheid militaire operaties uit te voeren.

Geen toenadering

Het is een dus een breuk met het discours van de vorige president om de huidige President en zijn legerleiders in te dekken, dus zeker geen zet in een poging tot toenadering off onderhandelingen met de FARC. Santos erkent het conflict maar wijkt niet af van het overige vocabulaire van Uribe dat de FARC als ‘drugsterroristen’ aanduidt. Hij bevestigt hiermee ook zijn intentie om verder te gaan met intensieve militaire operaties tegen de guerrilla.

Men maakt echter slechts allusie op een deel van de gewapende groeperingen in Colombia: FARC en ELN, gewapende linkse rebellen. Maar er bestaan in Colombia ook nog steeds paramilitaire organisaties, die in sommige streken zelfs in opmars zijn. Onder de regering Santos werden tegen deze groepen tevens militaire operaties ondernomen. De regering ontkent echter dat het om meer gaat dan ‘criminele bendes’ en ‘georganiseerde misdaad’ of brengt ze onder dezelfde noemer van ‘drugsterroristen’.

De erkenning van het bestaan van een binnenlands conflict geeft een realistischer beeld aan de internationale gemeenschap voor de problemen die nog steeds heersen in Colombia. De toepasbaarheid van het oorlogsrecht is belangrijk omdat het een referentiekader bied voor de bescherming van de burgerbevolking. Het Internationaal Humanitair Recht maakt het mogelijk dat oorlogsmisdaden bestraft worden.