Oppositie grijpt de macht in Kirgizië

De oppositie in het Centraal-Aziatische land Kirgizië heeft de macht overgenomen en president Kurmanbek Bakijev is de hoofdstad ontvlucht. Bij de volksopstand vielen zeker 68 doden bij hevige confrontaties tussen de regering en de oppositie.
  • Gie Goris De Vallei van Ferghana zorgt voor instabiliteit in de regio. De vallei is verdeeld over Kirgizi Gie Goris

Hoe is het conflict geëscaleerd?


Op dinsdag 6 april hebben betogers een regeringsgebouw bestormd in de noordwestelijke stad Talas. Woensdag was het parlementsgebouw aan de beurt, dat daarna ook in brand werd gestoken.
De minister van Binnenlandse Zaken werd door demonstranten hard aangepakt. Ook het hoofdkwartier van de staatstelevisie werd geplunderd. Volgens het ministerie van Gezondheid vielen er in totaal 68 dodelijke slachtoffers en raakten 527 mensen gewond tijdens de confrontaties tussen de politie en betogers.

Wat is de huidige situatie?


De leiders van de oppositie kondigden woensdag al de val van de regering aan. Ondertussen is er donderdag 8 april een nieuwe regering aangesteld, met aan het hoofd de voormalige minister van Buitenlandse Zaken, Rosa Otoenbajeva.  Deze regering zal zes maanden het land besturen.
Maar de huidige president Bakijev heeft aan het Kirgizische persagentschap 24kg laten weten dat hij weigert af te treden. Volgens BBC heeft hij gesprekken voorgesteld met wat hij de tijdelijke regering noemt.

Wat is de directe aanleiding van het conflict?


Verschillende factoren hebben meegespeeld in de aanloop naar het conflict. Onlangs werden een tiental oppositieleiders aangehouden, wat niet in goede aarde viel bij de demonstranten.
Daarnaast was er eind maart een nationale bijeenkomst, de Congress of Accord, waarmee de president zijn politieke macht wou tentoon spreiden maar uiteindelijk kreeg hij in plaats van steun enkel kritiek op zijn beleid. De president kreeg ook commentaar van Rusland dat zijn invloed in het land niet langer wil delen met Amerika (zie verder).

Waarom kreeg president Bakijev zoveel kritiek?


President Bakijev kwam in 2005 aan de macht de Tulpenrevolutie. Dit was een gelijkaardige volksopstand tegen een andere autoritaire president die door Moskou werd gesteund. Bruno Cordier van de Conflict Research Group aan de Universiteit Gent vertelde aan de krant De Standaard dat Kirgizië eigenlijk nooit een echte revolutie heeft gehad: ‘Het oude regime werd gewoon met andere pionnen voortgezet.’

Bakijev ligt al langer onder vuur. Hij wordt gelinkt aan corruptie, vriendjespolitiek en machtsmisbruik, bovendien zou hij fraude gepleegd hebben bij de laatste verkiezingen. De demonstranten verwijten hem ook de recente prijsstijgingen van basisgoederen.

Ook de prijs van gas en diesel stegen fors, door een beslissing vanuit Moskou. Sinds één april heeft de Russische premier Poetin beslist om nieuwe douaneheffingen door te voeren. Men verwacht dat de prijzen met dertig procent kunnen stijgen, en bovendien is men bang dat door de inflatie, de onlusten bij het bevolking nog zullen toenemen.

Waar liggen de wortels van het conflict?


Een eerste belangrijke oorzaak is de economische crisis die het land sinds 2008 hevig treft. Een belangrijke inkomstenbron zijn de geldtransfers die via export van arbeid naar de Kirgizische gezinnen worden gestuurd, vooral vanuit Rusland en Kazachstan. Maar beide landen zijn in 2008 in een recessie geraakt, waardoor de geldstromen naar het thuisland fors zijn afgenomen omdat er veel gastarbeiders naar hun geboorteland terugkeren. Bovendien zorgt dit voor hoge werkloosheidscijfers, wat vervolgens veel protest opleverde.

Ook de Vallei van Ferghana zorgt voor instabiliteit in de regio. De vallei is verdeeld over Kirgizië, Oezbekistan en Tadzjikistan en is het vruchtbaarste en dichtstbevolkte gebied in Centraal-Azië, een belangrijke economische motor dus. Maar het waterbeleid van Kirgizië zorgt in Oezbekistan voor overstromingen in de winter en watertekorten in de zomer, wat voor voortdurende conflicten zorgt. Oezbekistan heeft onlangs de grens gesloten, wat de economie in de regio afremt. 

Naast de waterproblematiek en de economische crisis is ook Afghanistan een belangrijke speler. Kernpunt is de Amerikaanse militaire basis op het Manas-vliegveld, net buiten de Kirgizische hoofdstad Bishkek. Door de strategische ligging speelt de basis een ondersteunde rol voor de Amerikaanse missies in Afghanistan, het fungeert als een transitpunt voor militair personeel dat Afghanistan binnen- en buitengaat. Een ander opmerkelijk probleem is dat de conflicten in Afghanistan rebellen van de Taliban naar andere oorden verdrijven. Zij vestigen zich onder andere in centraal-Azië, waardoor de problematiek mee verschuift.

Welke rol spelen de Verenigde Staten en Rusland in Kirgizië? 


In februari van 2009 had president Bakijev tijdens een bezoek aan Moskou aangekondigd om de Amerikaanse Manas-basis te sluiten, kort nadat Rusland had gezegd om Kirzigië 2,15 miljard dollar steun te geven. Veel analisten zagen hierin een poging van Moskou om hun invloed in het land te verzekeren. Uiteindelijk werd het contract met de Amerikanen toch verlengd, en ging de basis dus niet dicht. Bovendien werd ook overeen gekomen dat de Kirgizische Special Forces door Amerikanen zullen worden getraind in een nieuw trainingscentrum. 

Rusland was niet opgezet met deze beslissing en sindsdien zijn de relaties tussen Moskou en Kirgizië verzuurd. En dat is ook te merken in de Russische media, die de voorbije weken verschillende aanvallen op president Bakijev lanceerden.
Bovendien zijn veel Kirgiezen in grote mate afhankelijk van de Russische media. De kritische toon die Rusland hanteert, sijpelt zo door naar de publieke opinie. Kranten en televisie bepalen immers grotendeels het beeld dat mensen zich vormen van de situatie.  

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.