Oude oorlogen maken nog dagelijks slachtoffers in Afghanistan

Eind vorige maand raakten ten minste acht kinderen tussen vijf en acht jaar oud gewond toen een mijn explodeerde in Lakankhel, in het district Nahrin in Noord-Baghlan. De kinderen waren schapen aan het hoeden. Een van hen raakte een arm kwijt. Volgens provinciaal gouverneur Mohammad Alam Rasikh ging het om een mijn uit de Sovjettijd.

Vorig jaar vielen er in Afghanistan 154 doden door oude landmijnen. Ruim 700 mensen raakten gewond. Die cijfers geven waarschijnlijk geen volledig beeld van de situatie, want niet alle incidenten worden gemeld.

Alleen in Cambodja en Angola liggen nog meer landmijnen dan in Afghanistan. Elke Afghaan kan het slachtoffer worden: schapenhoeders, vrachtwagenchauffeurs die uitwijken voor een gat in de weg of boeren die vanuit een vluchtelingenkamp in Pakistan terugkeren naar huis. De voorbije jaren zijn er naar schatting 750.000 Afghanen gehandicapt geraakt door landmijnen – dat is 4 procent van de bevolking.

De landmijnen zijn een erfenis van de langdurige burgeroorlog en de bezetting door de Sovjet-Unie. Vooral rond grote steden in Afghanistan liggen veel mijnen. Bij Kaboel werden die vooral gelegd door de moedjahedin (religieuze strijders) na de terugtrekking van de Sovjet-Unie. Het Sovjetleger legde vooral veel mijnen bij de regionale hoofdsteden Kandahar (in het zuiden), Jalalabad (in het oosten) en Herat (in het westen). Ook in Kandahar en Herat zelf werden veel mijnen gelegd. In Herat legde het Sovjetleger een barrière van mijnenvelden aan door het westelijke deel van de stad, om de stad zo te verdedigen tegen opstandelingen uit grensregio met Iran.

Ook langs belangrijke verbindingswegen werden mijnen gelegd. Rode waarschuwingsstenen die mijnenvelden afbakenen, zijn langs wegen in Afghanistan een gebruikelijk gezicht. Tussen 1992 en 1995, na de val van het pro-communistische regime, werd Kaboel het middelpunt van hevige gevechten tussen rivaliserende moedjahedienfacties, die verdreven werden door de Taliban.

Behalve met landmijnen, kampt Afghanistan ook met blindgangers van de coalitietroepen. In oktober 2001 begonnen die troepen onder leiding van de Verenigde Staten met bombardementen op Kaboel. In twee maanden tijd werden duizenden bommen, inclusief clustermunitie en raketten, gebruikt. Naar schatting 10 tot 30 procent van het materiaal ontplofte niet door technische mankementen.

In 2003 stelden de huidige Afghaanse regering en de Verenigde Naties een gezamenlijk plan op met als doel Afghanistan voor 2013 mijnenvrij te maken. Ruim 7.600 opruimers van explosieven zijn momenteel aan het werk in Afghanistan.

Afghanistan schaarde zich in 1997 achter het Verdrag van Ottawa, dat het gebruik en de productie en opslag van mijnen verbiedt. In september 2002 werd begonnen met de vernietiging van voorraden landmijnen. Volgens de Internationale Landmijnencampagne (ICBL), een netwerk van 1.200 niet-gouvernementele organisaties in zestig landen, heeft Afghanistan het grootste ontmijningsprogramma in de wereld.

Landmine Monitor, een instrument van de ICBL, meldt dat tussen maart 2003 en april 2005 bijna 29.000 opgeslagen mijnen werden vernietigd. Uit onderzoek blijkt dat de oppervlakte die bezaaid is met mijnen, verminderd is van 1.350 vierkante kilometer tot 715 vierkante kilometer. In het rapport van 2005 (dat van 2006 volgt in september) meldt Landmine Monitor dat in het voorgaande jaar 5.000 antipersoonsmijnen, 500 bommen bedoeld voor voertuigen en een miljoen andere explosieven onschadelijk werden gemaakt.

In de Afghaanse grondwet van 2004 zijn ook de rechten van gehandicapten door landmijnen en andere oorlogsmunitie vastgelegd. Zij krijgen een uitkering van omgerekend ongeveer 4,70 euro per maand. Dat is onvoldoende om goed te voorzien in de basisbehoeften. (JS/PD)