“Overbevissing oceanen wordt merkbaar in supermarkt”

De helft van de visbestanden in de wereldzeeën wordt maximaal uitgebaat en zeventien percent wordt overbevist. Door de teruglopende diversiteit van het zeeleven zal binnenkort ook het aanbod in de supermarkt beginnen te verschralen, waarschuwt het Worldwatch Institute in een rapport dat  dinsdag (18 september) werd gepubliceerd.
Het Worldwatch Institute haalt in zijn nieuwe rapport de visvangst, de vervuiling en de klimaatverandering aan als de grootste boosdoeners. De onderzoekers stellen ook een aantal oplossingen voor.
“Het verlies aan biodiversiteit zal vooral de vissersgemeenschappen van de armere landen treffen. In de rijke landen zullen de mensen in de supermarkt tevergeefs op zoek gaan naar bepaalde vissoorten”, vertelt wetenschapper David Santillo van de Greenpeace Research Laboratories. “De toestand gaat er al een paar decennia op achteruit, maar nu staan we op een politieke tweesprong. De Commissie Duurzame Ontwikkeling van de VN heeft een plan om destructieve visvangst aan banden te leggen en tegen 2012 oceaanreservaten op te richten, maar voorlopig is er nog maar weinig gebeurd. Toch blijf ik optimistisch.”
Christopher Flavin, de voorzitter van het Worldwatch Institute, zegt dat er een collectieve inspanning nodig is om de rijke ecosystemen en hun overbeviste soorten te redden. “De oceanen kunnen zichzelf niet redden.”
Het rapport wijst overbevissing, het gebruik van sleepnetten en andere destructieve vistechnieken, de niet-duurzame hydrocultuur en illegale visserij aan als eerste oorzaak. Het gebruik van sleepnetten wordt vergeleken met de kaalkap van de bossen. De sleepnetten brengen de koralen en de habitat van veel soorten enorme schade toe. Jaarlijks raken ook honderdduizenden zeevogels, schildpadden, zeezoogdieren en andere diersoorten verstrikt in de netten. De illegale visserij maakt twintig percent van de totale visvangst uit en is jaarlijks goed voor 3 tot 6,5 miljard euro.
Industrielanden zien hun visbestanden afnemen en leggen striktere controles op. Veel vissers wijken uit naar ontwikkelingslanden waar ze het levensonderhoud van de plaatselijke vissersgemeenschappen in gevaar brengen.
Maar ook de opwarming van de aarde bedreigt de oceanen. In sommige delen van de Zuidelijke Oceaan is de krilldichtheid tussen 1976 en 2003 naar schatting met tachtig percent afgenomen als gevolg van de verdwijning van het ijs. Pinguïns, albatrossen, zeehonden, en walvissen krijgen het daardoor bijzonder moeilijk. En op de noordpool kan de klimaatverandering de voortplanting van ivoormeeuwen, ringelrobben en ijsberen aantasten.
De derde oorzaak is de vervuiling van de oceanen, die organismen doodt en de ecosystemen ondermijnt. Vooral het effect van moeilijk afbreekbare stoffen die zich in het milieu ophopen, baart de onderzoekers zorgen. Afval in de oceanen, zoals plastic en achtergelaten vismateriaal, verwondt en doodt veel diersoorten. Daarnaast wijzen ook “dode zones” die met een gebrek aan zuurstof kampen op de verschraling van de oceanen.
De auteurs van het rapport zien in de oprichting van oceaanreservaten een van de mogelijke oplossingen. Een wereldwijd netwerk van reservaten kan de vernietigende effecten van de menselijke activiteit op de oceanen mee terugdringen en de visbestanden herstellen. Zo is in St. Lucia in de Caraïben de biomassa van commerciële vissoorten na drie jaar verdrievoudigd dankzij een beschermingsprogramma. Na vijf jaar was de biomassa ook buiten de reservaten verdubbeld en steeg de visvangst met 46 tot 90 percent. In de reservaten in de Rode Zee die in 1995 zijn opgericht, steeg de visvangst in de aanpalende gebieden na vijf jaar met meer dan zestig percent.
Er is wel nog wetgevend werk aan de winkel om meer reservaten in de oceanen af te kunnen bakenen. “Momenteel voorzien de internationale overeenkomsten niet in de oprichting van een wereldwijd netwerk van oceaanreservaten in gebieden die buiten de nationale bevoegdheid vallen”, zei Santillo.
De auteurs van het rapport dringen aan op een geïntegreerde en preventieve aanpak die uitgaat van de bestaande ecosystemen. Daarnaast stellen ze ook voor de internationale onderhandelingen over vis en visproducten van de Wereldhandelsorganisatie te verhuizen naar andere multilaterale fora waar de commerciële en handelsbelangen minder zwaar doorwegen.