Overheid wil opnieuw schoon imago voor asbest

Zimbabwe is, na Rusland, Canada, China en Brazilië de vijfde grootste producent van asbestos chrysotile of witte asbest. De opbrengst van de asbestwinning in Zimbabwe, dat naar meer dan 50 landen exporteert, wordt voor dit jaar op 40 miljoen dollar geraamd. Het land telt twee belangrijke asbestmijnen, waar niet minder dan 7.000 mijnwerkers aan de slag zijn. 120.000 mensen zijn in nevenbedrijven tewerkgesteld. Voor een land met werkloosheidspieken tot 70 procent van de actieve bevolking is dat uiteraard niet gering.

De overheid in Zimbabwe is dan ook beducht voor het slechte imago van dit erts, dat in steeds meer landen van de wereld verboden is. De regering heeft een bijzonder orgaan in het leven geroepen, de National Chrysotile Asbestos Taskforce, om de wereldopinie ervan te overtuigen dat er een hemelsbreed verschil bestaat tussen witte, blauwe en bruine asbest. De Zimbabwaanse overheid beweert dat witte asbest volstrekt onschadelijk is. Blauwe en bruine asbest worden in Zuid-Afrika en Australië ontgonnen. Deze campagne werpt schijnbaar vruchten af, want de verkoop van Zimbabwaanse witte asbest zit in Europa en de Verenigde Staten duidelijk in de lift.

Maar de wereldwijde druk van milieubewegingen en vakbonden blijft groot. De Europese Unie heeft al zijn lidstaten een richtlijn opgelegd, waardoor asbest in 2005 volledig van de Europese markten moet worden verbannen. Ook landen als Argentinië, Australië, Chili, Kroatië en Saoedi-Arabië hebben asbest inmiddels verboden. In de Verenigde Staten geldt een dergelijk verbod niet. Vorig jaar werd er nog asbest ingevoerd voor een waarde van 208 miljoen dollar. Maar ook in de VS wordt de druk alsmaar sterker om het erts volledig uit de handel te nemen.
Zo heeft senator Patty Murray uit Washington in mei van dit jaar de Ban Asbestos in America Bill ingediend, een wetsvoorstel dat naar een volledig asbestverbod streeft. Het is een schande dat het Congres bedrijven in de toekomst beter wil beschermen tegen klachten met betrekking tot het gebruik van asbest en dat ons land steeds meer asbest blijft invoeren. Senator Murray raamt dat er in de Verenigde Staten jaarlijks 2.000 mensen sterven aan mesothelioma, een vorm van asbestose of kanker, die de longen en de borst aantast en het directe gevolg is van het inademen van asbeststofdeeltjes.

Met haar wetsvoorstel wil senator Patty Murray een Nationaal Mesothelioma Register oprichten om alle door asbest veroorzaakte ziekten beter in kaart te brengen. Zij stelt ook voor om overal in het land mesotheliomacentra op te richten om asbestoses makkelijker op te sporen en beter te behandelen.
Het Amerikaanse dienst voor milieubescherming EPA moet binnen het jaar nadat het wetsvoorstel van Murray is goedgekeurd de nodige maatregelen treffen om alle toepassingen van asbest in de productie, de import en de distributie van het erts volledig aan banden te leggen. Asbest wordt nog steeds zeer veel gebruikt voor de productie van remsystemen voor vrachtwagens en zware voertuigen, voor de vervaardiging van materialen, die tegen extreme hitte bestand moeten zijn en van asbestcement, dat wordt gebruikt voor de vervaardiging van dakpannen.

In Zimbabwe vindt men deze bezorgdheid in de Verenigde Staten absoluut overdreven. Volgens Phil Whitehead, de vice-directeur van de National Chrysotile Asbestos Taskforce, is er helemaal niets aan de hand met witte asbest: Er bestaat heel wat desinformatie in het Noorden over ons soort asbest. Een dakpan, die met witte asbest is vervaardigd, brengt niet meer asbestvezels in de lucht dan de gewone natuurlijke asbestvervuiling die men overal aantreft, relativeert hij.

Het gemak waarmee de overheid in Zimbabwe de gevaren van witte asbest afwimpelt staat dan weer in schril contrast met haar belofte om werk te maken van de veiligheid en gezondheid in de Zimbabwaanse asbestmijnen. De overheid heeft alvast beloofd dat alle slachtoffers van asbestose recht hebben op een schadevergoeding. Maar hoeveel mijnwerkers zijn aangetast door de ziekte, blijft voorlopig een goed bewaard productiegeheim.

Zimbabwe ondertekende in 1986 een Conventie van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), waarin wordt aangedrongen op een veilig en gecontroleerd gebruik van witte asbest. Pas in mei van dit jaar ratificeerde Zimbabwe deze ILO-conventie.

Binnen de Wereldhandelsorganisatie (WHO) zorgde witte asbest voor een heus geschil tussen Canada en Frankrijk. In 1997 diende Canada bij de WHO een klacht in tegen Frankrijk, dat de import van Canadese witte asbest had verboden. De Canadezen argumenteerden dat dit een inbreuk was op de vrije handel. Maar de van de Wereldhandelsorganisatie oordeelde dat de Franse vrees voor de gevaren van witte asbest gegrond was.