Overleeft Il Cavaliere zijn eigen blufpoker?

Italiaans premier Enrico Letta (Partito Democratico, PD) stelde vorige week voor om de btw te verhogen van 21 naar 22%, als één van de maatregelen om de staatskas te vullen. Maar dat was niet naar de zin van Silvio Berlusconi. Il Cavaliere liet weten geen delen uit te willen maken van een belastingregering. Hij vroeg daarom de vijf ministers uit zijn partij, onder wie Angelino Alfano (Binnenlandse Zaken), ontslag te nemen.

Tot zover het officiële verhaal. De werkelijkheid is typisch voor Berlusconi’s manier van politiek bedrijven: eigenbelang eerst. Na zijn veroordeling eerder dit jaar, zou hij binnenkort zijn celstraf moeten uitzitten in huisarrest en zijn zetel in de Senaat kunnen kwijtspelen. Over dat laatste moet vrijdag 4 oktober 2013 een Senaatscommissie beslissen. Met zijn manoeuvre van 28 september 2013 hoopt Il Cavaliere verkiezingen af te dwingen en aldus zijn zetel te redden. Op die manier zet de man niet enkel zijn land — opnieuw — te kijk als de grap van Europa, maar zet hij ook de deur open voor een politieke en economische crisis.

Geen verrassing

Op zich zou een val van de regering-Letta niets meer zijn dan een kroniek van een aangekondigde dood. Al bij aanvang van de regering eind april, maakte Berlusconi duidelijk dat zijn partij in de Senaat de meerderheid zou leveren zolang die zich strikt zou houden aan het regeerakkoord. De manoeuvreerruimte van de regering was bijgevolg nagenoeg onbestaande.

En van Berlusconi is al vaker gebleken dat hij er niet voor terugdeinst een regering te torpederen wanneer die beslissingen dreigt te nemen die hij niet kan verkopen aan zijn electoraat. Zo zijn extra belastingen een groot taboe voor Il Cavaliere. De invoering van de Imu bijvoorbeeld, een belasting op onroerend goed, was hem al een doorn in het oog. Premier Letta liet het idee eind augustus uiteindelijk varen, omdat Berlusconi toen reeds dreigde de regering op te blazen.

Schaamlapje

Maar wanneer je bij de Imu nog kan argumenteren dat Berlusconi enkel de beloftes wil houden die hij deed aan zijn kiezers, ligt dat bij zijn laatste manoeuvre anders. Als schaamlapje mag hij dan al de verhoging van de btw gebruiken, er valt niet naast zijn echte motieven te kijken. Na zijn veroordeling begin augustus hield de man zich opvallend kalm. Hij leek zich neergelegd te hebben bij zijn straf. Dat hij achter de schermen echter plannen aan het smeden was, mag eigenlijk niet verwonderen.

En die plannen onthullen, dat deed hij zaterdag met een knaller. Net op tijd om nieuwe verkiezingen uit te lokken en de Senaatscommissie over zijn verwijdering uit het orgaan te verijdelen. Premier Letta had het over een “onaanvaardbare, krankzinnige en onverantwoordelijke daad”. Zoals inmiddels iedereen dat gewoon is van Il Cavaliere.

Stap te ver

Maar deze keer lijkt Berlusconi toch te ver te zijn gegaan. Verschillende leden binnen zijn partij gaan niet akkoord met het manoeuvre en zelfs de opgestapte ministers beginnen te overwegen hun ontslag in te trekken. Il Cavaliere dreigt voor het eerst alleen komen te staan binnen zijn partij. Zelfs poulain Angelino Alfano, minister van Binnenlandse Zaken, liet zijn leider al weten niet te kunnen garanderen dat de PdL-parlementsleden vandaag (2 oktober 2013) de regering-Letta niet zullen steunen tijdens de vertrouwensstemming.

Een ander symptoom van de problemen binnen de PdL is een publieke strijd tussen onder anderen diezelfde Alfano en het Berlusconi-blad Il Giornale. De krant, bij monde van directeur Alessandro Sallusti, waarschuwde Alfano voor een ‘scenario-Gianfranco Fini’. Fini stapte jaren geleden uit een coalitie met Berlusconi en richtte een eigen partij op met bitter weinig succes. Alfano reageerde op de dreigementen dat “als Sallusti denkt ons te kunnen intimideren, hij zich serieus vergist”. Zodra Il Giornale in het offensief gaat om zijn mecenas te beschermen, is een breuk binnen de partij nooit ver weg.

Andere katjes

De kans dat de campagne van Il Giornale slechts een wanhoopspoging is om Berlusconi’s gezicht te redden, is zeer groot. De demarche van Il Cavaliere komt immers erg ongelegen. Italië sukkelt nog altijd met een schuldgraad van meer dan 130% van het bbp. Bovendien gaat het ook met de werkloosheid erg slecht. Cijfers die Istat, het Italiaanse instituut voor de statistiek, gisteren publiek maakte, tonen aan dat maar liefst 40% van de jongeren werkloos is. De totale werkloosheid bedraagt 12,2%. Maatregelen voor besparingen en economische groei zijn hoogst nodig, maar dreigen nu niet goedgekeurd te worden.

Een politieke crisis en nieuwe verkiezingen dreigen Italië dus nog meer in de problemen te storten. Als reactie op het ontslag van de ministers maakte de beurs meteen verlies en schoot de spread de hoogte in. Het is dus best mogelijk dat Enrico Letta de vertrouwensstemming toch wint met de steun van dissidente PdL’ers. En dan kan Letta beginnen na te denken over een alternatief voor verkiezingen, zoals een andere meerderheid. Overlopers vanuit de Vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo, waar het intern ook rommelt, kunnen de PD van Letta in dat geval versterken.

© 2013 – C.H.I.P.S. StampMedia – Gunther Malin