Pakistan wacht op verandering in VS

Op 23 januari, enkele dagen nadat Barack Obama was ingezworen als president van de VS, sloegen er in de stammengebieden bij de noordwestelijke grens van Pakistan weer Amerikaanse raketten in, net zoals dat in de loop van 2008 tientallen keren gebeurde. Vanuit onbemande vliegtuigjes neemt het Amerikaanse leger strijders van de taliban of Al-Qaida onder vuur die zich in de afgelegen streek ophouden.
In 2008 vonden er in het grensgebied 32 van die aanvallen plaats. Daarbij kwamen volgens het Pakistan Institute for Peace Studies (PIPS), een denktank uit Islamabad, 216 strijders om, maar ook 84 burgers.

Wortel en stok

De VS zetten in op luchtaanvallen omdat ze vinden dat Pakistan niet genoeg doet om de islamistische strijders aan banden te leggen. Vanuit Pakistan voeren die acties uit in Afghanistan of proberen ze de aanvoerroutes voor de buitenlandse troepen in dat land af te snijden. 
De nieuwe Amerikaanse president lijkt niet van plan die aanpak te veranderen. Hij heeft al verklaard dat hij de niet-militaire steun aan Pakistan, goed voor 1,5 miljard dollar (1,2 miljard euro) per jaar, zal laten afhangen van de Pakistaanse “prestaties” in de strijd tegen de extremisten.
Obama lijkt nog een kleinere wortel en een grotere stok te willen gebruiken om het Pakistaanse leger te dwingen meer te ondernemen tegen de islamistische strijders in het grensgebied, zegt militaire expert Ayesha Siddiqa. Hij denkt alleen aan de Amerikaanse belangen, oordeelt Siddiga, die zich in 2007 de woede van het Pakistaanse leger op de hals haalde met haar boek ‘Military Inc, The politics of Military’s Economy in Pakistan’.
Washington heeft ook 55 miljoen dollar (43 miljoen euro) ingehouden van de 156 miljoen dollar (121 miljoen euro) die Pakistan de VS in rekening had gesteld voor zijn bijdrage in de strijd tegen het terrorisme.

Geen bevelen, wel steun

Een en ander blijft de Pakistaanse wrevel tegen de Amerikanen voeden. Zelfs president Asif Ali Zardari schreef eind januari in een opiniestuk voor de Washington Post dat zijn land geen richtlijnen nodig heeft voor de strijd tegen het terrorisme, maar wel steun. Volgens Zardari hebben de VS het internationale terrorisme waarmee ze nu te kampen hebben, over zich afgeroepen door de Afghaanse en Pakistaanse bevolking in de steek te laten nadat de Sovjet-Unie in Afghanistan verslagen was. “De Amerikaanse steun voor de prioriteiten van de dictatuur toen en ook bij het begin van het nieuwe millennium, hielden geen rekening met de sociale en economische noden van ons land.”
Veel Pakistaanse waarnemers zijn het erover eens dat de VS Pakistan gewoon niet genoeg steunen om te kunnen slagen in de strijd tegen de militante islamisten. “Washington zou het Pakistaanse leger de al herhaaldelijk gevraagde middelen moeten geven om inlichtingen te verzamelen over de strijders”, schreef politiek analist Nasim Zehra, vorige week in een column in de Engelstalige krant The News.

Gespeelde verontwaardiging

“Pakistan kan op dit moment geen inkrimping van zijn legerbudget verteren”, vindt Sher Zaman Taizai, de voormalige Pakistaanse defensieattaché in Kaboel. “De politiediensten zijn op de meeste plaatsen in het grensgebied niet sterk genoeg om de situatie onder controle te houden. Door de verlaging van het budget moet het leger zich misschien terugplooien en kunnen de militante groepen verder doordringen in de dichter bevolkte streken. Dat zet het voortbestaan van Pakistan op het spel.”
De Pakistaanse wrevel over de Amerikaanse luchtaanvallen in het grensgebied leidde in 2008 tot een uitbarsting. De Pakistaanse legertop liet toen weten dat soldaten het bevel hadden het vuur te openen op Amerikaanse soldaten die de grens zouden oversteken bij de jacht op islamistische militanten. Na nog een luchtaanval diep in het Pakistaanse binnenland maakte Pakistan in november een formeel protest over aan de Amerikaanse ambassadeur in Pakistan, Anne Patterson.
Maar sommige waarnemers geloven dat de verontwaardiging gespeeld is. “Er is geen reden om krokodillentranen te vergieten”, zegt Ayaz Amir, een ervaren journalist en parlementslid. “Als we een beetje moed hadden, zouden we er ten minste mee gedreigd hebben alle samenwerking met de VS meteen stop te zetten.”
Dat maakt de situatie in de grensgebieden alleen maar neteliger. “De luchtaanvallen maken de bevolking duidelijk dat ze aan hun lot zijn overgelaten en dat alleen de taliban de Amerikanen iets in de weg willen leggen”, denkt Rahimullah Yusufzai van The News, een Afghanistan-expert. Dat kan de aanhang van de taliban in de afgelegen gebieden volgens hem nog versterken.