Palestijnen bevechten elkaar in Libanese vluchtelingenkampen

Het nieuwe jaar was nog maar amper begonnen toen geweerschoten en het geluid van granaatvuur klonk in het kamp Ain al-Hilweh, bij de Libanese kuststad Saida. Strijders van de militante islamitische groepering Jund ash-Sham vielen een kantoor van de gematigde Fatah-beweging in het kamp aan. Aan de hevige gevechten kwam een einde nadat het beveiligingscomité van het kamp intervenieerde.
In Ain al-Hilweh en andere vluchtelingenkampen wonen aanhangers van verschillende Palestijnse nationalistische groepen, maar ook aanhangers van islamitische bewegingen die door de Libanese regering worden gezien als een gevaar voor de staatsveiligheid en stabiliteit. In 2007 ging een van die groepen, Fatah al-Islam, in Nahr al-Bared een confrontatie aan met het Libanese leger. Nahr al-Bared is het meest noordelijke kamp in het land. De gevechten duurden vijftien weken, het kamp lag na afloop in puin en 30.000 mensen sloegen op de vlucht.

Bestuur

Libanon biedt onderdak aan ongeveer 250.000 Palestijnse vluchtelingen. Zij wonen voornamelijk in de twaalf officieel erkende vluchtelingenkampen. Hun rechten op het gebied van onderwijs en werk zijn niet vergelijkbaar met die van de Libanezen. In het Cairo-akkoord van 1969 werden de kampen onder bestuur van de Palestijnse Bevrijdingsbeweging (PLO) geplaatst. Libanese veiligheidstroepen mochten de kampen niet betreden.
Hoewel de Libanese regering zich eind jaren tachtig terugtrok uit het Cairo-akkoord en in theorie het bewind over de kampen claimde, greep de regering tot nu toe niet in. Politiek gezien worden de kampen bestuurd door volkscomités, terwijl de veiligheid in handen is van veiligheidcomités die dienst doen als interne politiemacht. 
 
Toen Fatah al-Islam in 2006 Nahr al-Bared binnendrongen, had het kamp echter een zwak volkscomité en een niet-functionerend veiligheidscomité. De Palestijnse partijen waren verdeeld en slaagden er niet in de goedbewapende islamitische groep te verdrijven.
In 2008 verklaarde de Libanese regering tijdens een donorconferentie over de wederopbouw van Nahr al-Bared dat zij de controle in het kamp wilde overnemen, om te voorkomen dat opnieuw een situatie zou ontstaan “die de overname door terroristen mogelijk maakt.”

Buurtpolitie

Libanon wil de veiligheid in Nahr al-Bared bij wijze van experiment laten garanderen door de Interne Veiligheidstroepen (ISF). Bij succes in Nahr al-Bared kan het model ook ingevoerd worden in andere Palestijnse vluchtelingenkampen.
In oktober vorig jaar reisde een ISF-delegatie naar de Verenigde Staten om te leren hoe het systeem van buurtpolitie werkt. De VS sponsoren onder meer de bouw van een ISF-politiebureau en materieel zoals patrouillewagens. Sinds 2006 steunden de VS de Libanese regering met een half miljard dollar voor veiligheidsdoeleinden.
De buurtpolitie kan alleen goed functioneren als er een goede verstandhouding is tussen de politie en buurtbewoners en zij bereid zijn samen problemen op te lossen. Marwan Abdulal, de PLO-man die de leiding van de wederopbouw in Nahr al-Bared heeft, ziet weinig in het idee. “Op deze manier wordt geen rekening gehouden met de specifieke situatie in Libanon”, zegt hij. Als de Libanese wet discriminatoir blijft en wordt gehandhaafd, dan is het experiment gedoemd te mislukken, zegt hij.
Amr Saededine, een onafhankelijke journalist, noemt het een modieus concept. “Het woord ‘buurt’ verkoopt. Maar het systeem van buurtpolitie komt er in feite op neer dat mensen geacht worden elkaar te bespioneren en te rapporteren aan de beveiliging.”
Volgens Ghassan Abdallah, algemeen directeur van de Palestijnse Mensenrechtenorganisatie, vertrouwt een grote meerderheid van de Palestijnen de Libanese veiligheidstroepen niet. Zij zouden tegen de Libanese controle over het kamp zijn.