'Palestijnen helpen zelf ook niet erg mee' (analyse)

Israël levert momenteel 70 procent van alle energie in Gaza verbruikt wordt, Egypte 5 procent en de rest komt van een elektriciteitscentrale in Gaza zelf. Als de overeenkomst met Egypte doorgaat, komt er een nieuwe elektriciteitsvoorziening tussen Arish in de Sinaïwoestijn en Gaza. Daarmee is de kustregio niet meer afhankelijk van Israël voor elektriciteit.
In februari, toen Palestijnse militanten raketten afvuurden op Israëlische steden, besloot de Israëlische regering de energietoevoer aan de Gazastrook langzaam te verminderen. Als strafmaatregel en in een poging het raketvuur te beëindigen. Tegelijkertijd riepen diverse ministers op meer afstand te nemen van Gaza. Dat proces begon in augustus 2005, toen toenmalig premier Ariel Sharon het leger opdracht gaf 8.000 Israëlische kolonisten uit de Gazastrook te verwijderen. Hun twintig nederzettingen werden met de grond gelijk gemaakt.
Vorige maand zei de plaatsvervangend minister van Defensie, Matan Vilnai, dat Israël zich wil losmaken van Gaza. “We willen stoppen met de energieleverantie en de water- en voedselvoorziening, zodat die elders vandaan kunnen komen.” Vilnai verwees naar Egypte. Voordat Israël tijdens een oorlog in 1967 controle kreeg over de Gazastrook, stond die onder controle van Egypte.
Andere vorm van bezetting
Ondanks alle geluiden over het verminderen van de afhankelijkheid van Israël, zijn de 1,5 miljoen inwoners van Gaza tweeëneenhalf jaar na de Israëlische terugtrekking nog steeds voor bijna al hun basisvoorzieningen afhankelijk van Israël. De Palestijnen beweren dat het ‘disengagement’ van de Israëlische regering eenvoudig een andere vorm van bezetting is. De Israëli’s stellen dat de Palestijnen de kans die ze kregen aangereikt door de terugtrekking van Israël, niet aangegrepen hebben. Hadden ze dat wel gedaan, dan hadden ze nu veel meer controle gehad over hun dagelijks leven.
Israël beheerst niet alleen de energievoorziening aan Gaza, maar ook de voedselvoorziening en de medische en humanitaire hulp. Israël besluit welke patiënten toestemming krijgen voor behandeling in Israëlische ziekenhuizen. Ook is het land de belangrijkste waterleverancier. Behalve de grensovergang Rafah tussen Gaza en Egypte, staan alle grensovergangen onder controle van Israël. De belangrijkste munteenheid in Gaza is de Israëlische shekel.
Nadat de islamitische Hamasbeweging vorig jaar in Gaza de macht overnam van de meer gematigde Fatahbeweging, heeft Israël de controle versterkt door de leverantie van goederen en elektriciteit aan Gaza te beperken. De Israëlische regering definieerde het door Hamas beheerste Gaza als een “vijandige entiteit”, aangezien de islamitische beweging uit is op de vernietiging van Israël en weigert de Joodse staat te erkennen.
Beide zijden geven elkaar er de schuld van dat Gaza tweeëneenhalf jaar na de Israëlische terugtrekking nog zo afhankelijk is van Israël. De Palestijnen menen dat, ook al zijn het Israëlische leger en de kolonisten vertrokken, Israël nog steeds het leven in de Gazaztrook onder controle heeft en dat de bezetting gewoon doorgaat.
Zolang Israël de grensovergangen, het luchtruim en de kustlijn controleert en vrij verkeer tussen Gaza en de Westelijke Jordaanoever niet mogelijk is (de twee gebieden die de Palestijnen in de toekomst samengevoegd willen zien tot een eigen staat), kan Israël niet beweren dat het de grip op Gaza verminderd heeft, zeggen de Palestijnen.
“Mensen en goederen kunnen Gaza niet in of uit zonder toestemming van Israël, zelfs niet nu de internationale gemeenschap (en Israël zelf in de Oslo-akkoorden) Gaza en de Westelijke Jordaanoever hebben erkend als twee gebieden die een eenheid vormen”, schreef Saeb Erekat, een van de Palestijnse onderhandelaars in 2005. “Israël wil de territoriale eenheid van het Palestijnse bezette gebied ondermijnen door Gaza af te sluiten van Palestijnse politieke en bestuurlijke centra op de Westelijke Jordaanoever, inclusief Oost-Jeruzalem.”
De Palestijnen stellen ook dat de Israëlische terugtrekking een eenzijdige actie van Israël was. Sharon besloot tot de terugtrekking zonder met de Palestijnse Autoriteit te onderhandelen. Dat zou de positie van radicale bewegingen zoals Hamas versterkt hebben, stellen gematigde Palestijnen, omdat het de strategie ondermijnde die gematigde Palestijnen voorstaan: tot een oplossing komen door onderhandelen.
Precedent 
De Israëli’s stellen dat de Palestijnen de betekenis van het afbreken van de Israëlische nederzettingen in Gaza onderschat hebben en bovendien de daardoor ontstane nieuwe kansen niet benut hebben. “Het was de eerste keer dat Israël een groot aantal nederzettingen ontmanteld heeft”, zegt Shalom Harari, een voormalig adviseur over Palestijnse kwesties bij het Israëlische ministerie van Defensie. “Het was een precedent. Het had grote betekenis, ook op symbolisch niveau.”
Vanaf het moment dat Israël zich had teruggetrokken, zegt Harari, poogden de Palestijnen “de wereld te laten zien” dat Israël zich in feite helemaal niet had teruggetrokken uit de Gazastrook. Het feit dat Israël de kustlijn, het luchtruim en de grensovergangen nog controleert, zegt hij, is een direct gevolg van de weigering van militante Palestijnse groepen om te stoppen met de aanvallen op Israël, in het bijzonder de raketaanvallen op Israëlische gemeenschappen.
Israël bouwde ten tijde van de terugtrekking een grote terminal in Gaza, bedoeld om duizenden Palestijnen dagelijks toegang te geven tot Israël om daar te werken. Na verschillende Palestijnse zelfmoordaanslagen bij grensovergangen, werd het plan geschrapt. “Als de Palestijnen zich hadden ingezet voor economische ontwikkeling in plaats van geweld, dan hadden ze nu vliegveld in Gaza gehad”, zegt Harari, die nu onderzoeker is aan het Internationale Institute for Counter-Terrorism in Herzliya. “En als de vissers in Gaza geen containers met machinegeweren zouden opvissen die voor de kust gedropt worden, dan hoefde Israël de kustlijn niet te controleren.”