Palestijnse zaak profiteert van Turkse breuk met Israël

“De Turken lijken bezig met een belangrijke verandering in beleid”, zegt Samir Awad van de Birzeit University bij Ramallah. “Ze kijken naar het Oosten als mogelijk alternatief voor relaties met het Westen, in het bijzonder in het licht van de moeilijkheden rond de toetreding tot de Europese Unie.”

“De toegenomen spanningen in de relatie met Israël en de groeiende sympathie van Turkije voor de Palestijnse zaak, kan een sterke invloed hebben op de Europeanen, Amerikanen en de Arabische landen”, zegt Awad.

“Turkije, een seculier moslimland, heeft sterke banden met de islamitische en Arabische wereld. Tegelijkertijd onderhoudt het goede betrekkingen met de Verenigde Staten, die gezien worden als een regionale en strategische bondgenoot. Turkije krijgt vanuit het Westen ook enig respect omdat het een seculier, democratisch land is, ook al is het een gebrekkige democratie.”

Gaza

De Turks-Israëlische betrekkingen verslechterden nadat Turkije Israël uitsloot van een gezamenlijke militaire exercitie die gehouden zou worden met andere leden van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (Navo). Dit veroorzaakte consternatie in Israëlische diplomatieke en overheidskringen, waar Turkije gezien wordt als Israëls belangrijkste  moslimbondgenoot in de regio.

Wat het voor de Israëli’s nog erger maakte, was dat Syrië dinsdag aankondigde een nog grotere gezamenlijke militaire oefeningen te zullen houden met Turkije. Eerder dit jaar hielden de landen ook al een gezamenlijke oefening.
 
De intensieve bombardementen op door Israël op Gaza, begin dit jaar, bleken een keerpunt. De Turkse regering moest reageren onder druk van de publieke opinie. De Turkse bevolking had grote moeite met de Israëlische aanval op Gaza en ook bij het Turkse leger heerste onvrede.

Recente ontwikkelingen onder de Israëlische premier Benjamin Netanyahu’s rechtse regering, zoals de politiek in Oost-Jeruzalem, inbreuken op de islamitische eredienst in de Al-Aqsa moskee en de doorgaande bouw van nederzettingen, hebben de Turkse positie alleen maar verstevigd.

Ottomaanse Rijk

 
Anat Lapidot-Firilla van de Hebrew University in Jeruzalem stelde recent in de Israëlische krant Haaretz dat Turkije zichzelf beschouwt als een mogelijke leider van de soennitische moslimwereld.

“Turkije ziet zijn rol in het licht van de geschiedenis van het Ottomaanse Rijk en ziet voor zichzelf een missie in het bevorderen van regionale vrede, stabiliteit en economische welvaart”, zegt Lapidot-Firilla.

Turkije heeft in politiek en economisch opzicht altijd sterke banden gehad met Israël. De bekoelde relatie komt nu bovenop internationale druk op Israël als gevolg van de acties in Gaza.
 
“Turken kunnen Israël onder druk zetten een gematigd beleid te voeren tegenover de Palestijnen, want Israël hecht waarde aan de relatie met Turkije”, zegt Awad. “Turkije kan ook invloed uitoefenen op de Amerikanen, zodat zij druk uitoefenen op hun bondgenoot.”

De VS zien Turkije als een bolwerk tegen groeiend extremisme vanuit Iran, Irak, Syrië, Hezbollah en Hamas. “Het is ook mogelijk dat de Turken de leiders van de Arabische wereld kunnen beïnvloeden om meer te doen dan lippendienst betuigen aan de Palestijnse zaak. De Turken hebben een moreel voorbeeld gesteld door diplomatieke actie te ondernemen tegen Israël. Dat is meer dan wat Egypte en Jordanië, landen die beide een vredesovereenkomst hebben met Israël, hebben gedaan.

Turkije is van plan een aantal pro-Palestijnse resoluties in zowel regionale als internationale forums te steunen. Het gaat dan onder meer over de VN-Veiligheidsraad, de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties en de Mensenrechtenraad in Genève. “Hoewel Turkije al eerder pro-Palestijnse resoluties in deze organen steunde, verwacht ik dat die steun in de toekomst duidelijker zal zijn”, zegt Awad.

Tot slot kunnen de Turken druk uitoefenen bij de aanstaande besprekingen over Palestijnse eenheid in Cairo, aangezien Hamas en Fatah zelf niet in staat lijken die kloof te overbruggen.