Palmharten in plaats van coca

In Putumayo en andere afgelegen regio’s in Colombia lijkt nog altijd geen
kruid gewassen tegen de teelt van coca, de tropische plant waaruit het
basisingrediënt van cocaïne wordt gewonnen. Het Colombiaanse leger en
Amerikaanse specialisten zijn onophoudelijk in de weer cocaplantages
vanuit de lucht met herbiciden te besproeien, en toch wordt de totale
oppervlakte waarop het onheilbrengende gewas in Colombia wordt gekweekt nog
altijd op 145.000 hectare geschat. Zeker 200.000 boeren zouden er de kost
mee verdienen.

Er is een alternatief voor die ‘war on drugs’, en dat bestaat erin de
cocaboeren aan te zetten over te schakelen op alternatieve teelten waarmee
ze ook hun brood kunnen verdienen. Colombia trekt voor die projecten veel
minder geld uit dan voor de militaire aanpak van het probleem, maar dat
neemt niet weg dat er ook in die richting heel wat wordt ondernomen. Het
gaat alleen allemaal heel moeizaam. Er is veel tijd en inzet nodig om via
voorlichtingscampagnes, opleidingen, gunstige kredietverstrekking en
infrastructuurwerken andere teelten ingang te doen vinden in arme streken
die helemaal afgestemd zijn geraakt op het makkelijke geld dat door de
cocateelt binnenkomt.

Maar dat het mogelijk is, bewijst bijvoorbeeld de teelt van palmharten in
Putumayo. Jorge Yoria, de zaakvoerder van de onderneming Agroamazonia die
het palmhartenproject coördineert, geeft toe dat de teelt van coca diep
geworteld is in de cultuur van de regio. Maar veel producenten realiseren
zich hoeveel schade de teelt aanricht en willen omschakelen, zegt hij.

Agroamazonia werd in de zomer van 2001 opgericht door zes verenigingen van
cocaboeren die substitutieovereenkomsten hadden ondertekend in het kader
van het Plan Nacional de Desarrollo Alternativo (Plante). Boeren die hun
cocavelden omzetten in palmitoplantages, zullen volgens de onderneming
vanaf het derde jaar per hectare en per jaar ongeveer 1000 euro verdienen.
De kosten voor het onderhoud van de plantages zouden 350 euro per jaar en
per hectare bedragen - vooral in het begin vragen de planten veel zorgen,
en in een regenrijk gebied als Putumayo dreigen er ook veel ziektes. De
teelt van coca is veel eenvoudiger Maar het grootste voordeel is dat de
palmitoproducenten baas zijn over hun eigen plantage en zeker kunnen zijn
van de afzet, stelt Yoria.

Agroamazonia laat nu al op ongeveer 350 hectaren de kleine palmensoort
Bactris gasipaes telen waaruit de palmitos worden gehaald. De palmharten
bestaan uit de basis van nog niet ontrolde bladeren in het midden van de
plant. Als de aanplant 15 tot 18 maanden oud is, kan er een eerste keer
worden geoogst. De palmharten moeten ten laatste 24 uur na de oogst worden
ingeblikt of op een andere manier verwerkt zijn om bederf tegen te gaan. In
Putumayo zorgt Agroamazonia voor de verwerking en het inblikken. Een blik
palmharten van anderhalve kilo kost in Bogota één a twee euro.

Maar de totale productie van Agroamazonia wordt tegenwoordig opgekocht door
de Franse supermarktketen Carrefour, die de palmharten in Europa aan de man
brengt. De kwaliteitsvereisten van Carrefour zijn rigoureus: alleen
palmharten met een lengte tussen acht en tien centimeter komen in
aanmerking, en ook de kleur, smaak, de vezeligheid en de stevigheid moeten
goed zitten.

Agroamazonia hoopt tegen 2004 450 producenten onder contract te hebben en
daardoor ook de huidige productie van 60.000 blikken per jaar te verdubbelen.