Paula is als een dochter op kot

Jaarlijks komen er naar schatting 1500 à 2000 buitenlandse jongeren onder de achttien zonder ouders in België terecht. Of ze nu asiel aanvragen of niet, zolang ze minderjarig zijn hebben ze het recht in België te verblijven. Een 250tal - volgens critici veel te weinig - kan terecht in de Bijzondere Jeugdbijstand. Daarbinnen is de kleine dienst van Joba Vluchtelingenwerking op zoek naar mensen die de spontane geborgenheid kunnen geven die een officiële dienst moeilijker kan bieden.

Anne is een beetje een moeder voor mij, zegt Paula, intussen 18 geworden. De dag dat ik mijn rapport moest ophalen, was ik zo bang dat ik zou blijven zitten. Zij is toen met mij meegegaan. En ze had juist een heel goed rapport, lacht Anne. Ze vertelt ook hoe gezellig het was met kerstmis - toen Paula mee met de hele familie op bezoek is gegaan bij haar oudste dochter die in het ziekenhuis lag.

Geen voogd

Paula Manzambi - vierde jaar beroepsonderwijs, afkomstig uit Angola maar al drie jaar in België, spreekt vlot Nederlands - en Anne Nys, postbode en moeder van vier grote kinderen - kennen mekaar nu bijna anderhalf jaar. Al die tijd woonde Paula op een van de zes Antwerpse studio’s van Joba Vluchtelingenwerking.

Vele van onze jongeren willen graag op eigen benen staan; ze hebben dan ook vaak al op jonge leeftijd moeten vluchten en ver reizen, verduidelijkt Mark Fonteyn, directeur van Joba Vluchtelingenwerking. Maar tegelijk zijn ze erg kwetsbaar. De afgelopen vier jaar hebben wij een twintigtal jongeren hier begeleid laten wonen en in contact gebracht met een steungezin.

Het steungezin is totaal iets anders dan de voogd waarop niet-begeleide buitenlandse minderjarigen volgens de Belgische wet sinds kort recht hebben, vervolgt hij. De voogd is een wettelijke vertegenwoordiger, terwijl het steungezin wettelijk geen verplichtingen tegenover de jongere heeft. Het kan met de jongere wel een relatie opbouwen, en in tegenstelling tot het voogdijschap hoeft dat niet te stoppen als de jongere achttien wordt.

Ruimte geven

Als mensen hun lot willen verbeteren, is het niet leuk dat iedereen een afkeurend gezicht trekt, zegt Anne. Ik wou dat ene glimlachende gezicht zijn. Ik was echt ontroerd toen ik ontdekte wat Joba deed en heb me kandidaat gesteld. Mij geeft het contact met Paula een goed gevoel. Ook naar mijn eigen kinderen toe; het helpt hen te voelen dat wat ze allemaal hebben niet zo vanzelfsprekend is.

Paula en Anne zien of horen elkaar gemiddeld om de één à twee weken, hoewel er geen vaste regelmaat in zit. Oorspronkelijk had ik gedacht dat er een meisje of jongen bij ons zou komen wonen. Maar ik heb meer een dochter op kot gekregen. Dat is okee voor mij - ik vergelijk het met mijn dochter Els die op kamers is gaan wonen en ook niet altijd elke week naar huis komt, zegt Anne. Ik heb van sommige andere steungezinnen gehoord dat ze een hechtere band hadden verwacht, maar misschien is het mijn voordeel dat ik puberende kinderen heb. Ik weet dat je ook een beetje ruimte moet geven.

Ik ben soms een beetje moeilijk. Als ik iemand niet goed ken, voel ik me niet op mijn gemak, zegt Paula bedeesd. Maar daarna is ze wel vrolijk aan het lachen met Anne, en ze knikken allebei dat ze in de toekomst contact zullen houden.

Het is een moeilijke opdracht voor het steungezin, zegt Fonteyn. Deze jongeren hebben heel wat meegemaakt en als het binnen het steungezin gezellig is, confronteert dat hem of haar ook met heimwee naar het eigen gezin. Maar ik heb hele mooie voorbeelden gezien, en in alle gevallen is er toch iets dat de jongeren meekrijgen. (ADR)

Kader
Joba kan jaarlijks een tiental steungezinnen gebruiken. Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met Joba Vluchtelingenwerking, Golfstraat 62, 2610 Wilrijk; tel: 03/899.32.51; vlwjoba@telenet.be Er volgen eerst een aantal gesprekken, en pas dan een eventuele kennismaking met een jongere. Pas als beide kanten groen licht geven, start de begeleiding. Joba blijft klaarstaan voor vragen, maar houdt de ondersteuning bewust informeel.