Peking weldra hoofdstad af ?

Onderzoeker Xinyu Mei van het Chinese ministerie van Handel deed het debat over de toekomst van Peking opnieuw oplaaien met een artikel in de Chinese uitgave van de Financial Times. “Een hoofdstad in Peking was zinvol onder de Ming-dynastie, toen China de zetel van het keizerrijk gebruikte als bolwerk om de noordelijke grens te beschermen tegen mogelijke invasies”, schrijft Mei, “Voor de communisten na 1949 was het belangrijk dat de hoofdstad dicht bij de strategische bondgenoot, de Sovjet-Unie lag. Al die redenen zijn niet meer van toepassing.”
De lijst met kwalen die de Chinese hoofdstad steeds minder leefbaar maken, is lang. Peking dreigt te worden opgeslokt door de Gobi-woestijn. De watervoorziening voor de 17 miljoen inwoners is een heksentoer en de bevolking zal binnen tien jaar de kaap van de 20 miljoen hebben gerond. Er zijn voorstellen om water van de meer zuidelijk gelegen Hai-rivier om te leiden, met mogelijk catastrofale gevolgen voor het milieu.
De aanloop naar de Olympische Spelen hebben van Peking bovendien een grote bouwwerf gemaakt. De overheid spendeerde 27 miljard euro aan de bouw van het Olympische stadion, een ontwerp van de Zwitserse architecten Herzog en de Meuron, dat de bijnaam “vogelnest” kreeg. Andere megaprojecten zijn de nieuwe hogesnelheidstrein naar de luchthaven, een nieuw metronetwerk en honderden kilometers nieuwe wegen.
De prijzen voor vastgoed en land stijgen aan hetzelfde tempo als de wolkenkrabbers die overal uit de grond schieten. Ook de helderblauwe winterluchten lijken door de vervuiling definitief tot het verleden te gaan behoren. Als Peking de hoofdstad blijft, dreigt er onherstelbare schade aan het milieu en de levenskwaliteit van de bewoners, waarschuwt Mei.
Een provinciestad als hoofdstad
“De ideale hoofdstad zou een middelgrote stad zijn aan de midden- of benedenloop van de Jangtse-river”, zegt Mei, “Het milieu kan er meer verdragen en er is genoeg plaats om nieuwe overheidsgebouwen te bouwen. Een stad met minder inwoners betekent ook dat de centrale overheid niet kan worden gegijzelfd door lokale belangen.”
Maar de Chinese hoofdstad heeft ook haar onvoorwaardelijke bewonderaars. “Het oude Peking weerspiegelt het oude China en de moderne stad is het perfecte symbool van het nieuwe China”, zo stelt een opiniestuk in het weekblad Southern Weekend. Vooral jonge Chinezen zijn aanhangers van het nieuwe, gesofisticeerde Peking dat zich opwerpt als een internationale metropool.
“Hip. Peking is erg hip geworden”, zegt de 26-jarige Miao Li op koopjesjacht in het nieuwe Shin Kong-warenhuis, een consumptietempel waar geen enkele bekende merknaam ontbreekt. “Er zijn enkele coole plekken om te feesten en te shoppen.” Voor veel Chinezen zijn de Olympische Spelen een kans om de buitenwereld te bewijzen dat ze mee zijn met de moderne tijd. De Chinese regering geniet van de internationale belangstelling en bereidt een symbolisch feest voor om iedereen duidelijk te maken dat het land volwassen is geworden.
Niet iedereen deelt in de algemene hoerastemming. Sommige nieuwe gebouwen wekken meer ongerustheid dan esthetische opwinding op. Menig inwoner van de hoofdstad slaakte een zucht van verlichting toen de twee haakse torens van het nieuwe gebouw van de Chinese staatstelevisie CCTV, een ontwerp van de Nederlander Rem Koolhaas, eindelijk met elkaar verbonden werden.
“Noem me ouderwets, maar elke keer als ik er voorbij kwam, leek het alsof de toren gingen omvallen”, zegt Cui Junxia, die als schoonheidsspecialiste in de buurt van het televisiegebouw werkt. “De traditionele architectuur is beter, omdat die de tand des tijds heeft doorstaan. Met die experimentele dingen weet je maar nooit hoe lang ze meegaan.”
Hier spuugt men niet
De overheid experimenteert niet alleen met de architectuur, maar ook met de sociale zeden van het land. Sinds enkele maanden zijn etiquette-inspecteurs op pad om hun medeburgers te berispen wanneer ze papiertjes wegwerpen, vloeken, spuwen of niet keurig in de rij blijven staan.
“De organisatie van de Spelen draait niet alleen om de bouw van grote stadions”, zegt Zheng Mojie van de dienst Ethiek van de hoofdstad. “We verwachten tienduizenden bezoekers deze zomer. Zowel positieve als negatieve ervaringen zullen worden uitvergroot. Hoog tijd dus om iets te doen aan de slechte lokale gewoonten.”