Pinochet neemt misdaden mee in het graf

Pinochet overleed in het militaire hospitaal van de Chileense hoofdstad Santiago. Sinds 2000 was dat zijn schuilplaats geworden telkens wanneer er weer een rechtzaak tegen hem werd aangespannen. De ex-dictator was zogezegd seniel, maar ook altijd weer op de radio te horen met bijzonder lucide uitspraken. Op het moment van zijn overlijden liepen tegen Pinochet twee zaken voor corruptie en vier wegens mensenrechtenschendingen.

Ruim 3000 mensen werden vermoord of verdwenen onder het bewind van de man die Chili zeventien jaar met een ijzeren vuist regeerde, van 1973 tot 1990. Eén van hen was generaal Alberto Bachelet, de vader van de huidige Chileense presidente Michelle Bachelet. Ongeveer 35000 opposanten en vakbondsleden werden gemarteld en 800.000 Chilenen gingen in ballingschap. Pinochet was een typisch product van de Koude Oorlog en geloofde tot zijn laatste ademtocht dat hij “het vaderland had gered van het communisme”.

Net als de door hem bewonderde Spaanse dictator Franco slaagde hij er in de eerste jaren van zijn regeerperiode de internationale kritiek te ontlopen door zich te omringen met burgeradviseurs en de economie te liberaliseren. Hij ontmantelde de sociale welvaartsstaat en privatiseerde overheidsbedrijven op een manier die enkel mogelijk was omdat de linkse oppositie monddood – of gewoon dood - werd gemaakt.

Moordaanslagen

Pinochet overleefde drie moordaanslagen, wat hem net als Franco deed geloven dat hij een goddelijke opdracht vervulde en onder de bescherming van de maagd Maria stond. Met de carrière van de man, die op 25 november 1915 werd geboren in de Chileense havenstad Valparaíso, was naast geluk ook een flinke dosis sluwheid gemoeid.

Het was de democratisch verkozen president Salvador Allende zelf die Pinochet in 1973 aan de top van het landleger benoemde, nadat generaal Carlos Prats zijn ontslag had ingediend. Pinochet was geen briljant officier en Allende zag in de zwijgzame man met de donkere bril vooral een trouwe dienaar van de wetten van het land.

19 dagen later, op 11 september 1973, greep Pinochet de macht en dreef hij Allende de dood in. In een boek uit 1980, “De beslissende dag”, gaat de ex-dictator er prat op dat hij de staatsgreep zelf heeft uitgedokterd. Uit onderzoek is intussen gebleken dat hij zich op het laatste moment heeft aangesloten bij een plan van luchtmachtgeneraal Gustavo Leigh en admiraal José Toribio Merino.

Politieke repressie

Aan de macht gekomen omringde Pinochet zich met loyale officieren. Rivalen werden vervroegd op pensioen gestuurd of een kopje kleiner gemaakt, zoals generaal Prats in 1974 in Buenos Aires. Intussen installeerde hij een sinister apparaat van politieke repressie, met een centrale rol voor de Dienst van Nationale Inlichtingen van kolonel Manuel Contreras. De baas van de geheime politie zat later jaren in de gevangenis en zou Pinochet verwijten anderen voor zijn misdaden te laten opdraaien.

De ex-dictator had zijn pension goed voorbereid. Toen hij in 1990 aftrad werd hij meteen ingezworen als senator voor het leven. Pas na zijn arrestatie in Londen op verzoek van de Spaanse rechter Baltasar Garzón begon het juridische pantser barsten te vertonen. Pinochet mocht uiteindelijk terugkeren naar Chili, maar raakte zijn onschendbaarheid kwijt. Toch belandde hij nooit achter de tralies, omdat hij zogezegd seniel was.

Pinochet heeft zich nooit verontschuldigd bij zijn slachtoffers, in tegenstelling tot bijvoorbeeld legergeneraal Juan Emilio Cheyre, die dat wel deed in 2004. De ex-dictator kwam niet verder dan een verklaring dat hij “de volle politieke verantwoordelijkheid opneemt” voor wat er onder zijn regime is gebeurd.

In een brief die op zijn 91ste verjaardag werd voorgelezen door zijn vrouw Lucia stelde hij zich voor als een martelaar, die “de vernederingen en het onrecht dat ik en mijn familie hebben moeten ondergaan graag opzij schuift ten voordele van de vrede en harmonie die onder Chilenen moet heersen”.