Politiegeweld criminaliseert armoede

Aan de hardhandige manier waarop de Venezolaanse politie omgaat met mogelijke verdachten is in de afgelopen 25 jaar niets veranderd, zeggen mensenrechtenorganisaties. De slachtoffers zijn meestal arme mensen; het komt zelden voor dat agenten brutaal optreden wanneer ze iemand komen oppikken in een middenklassewijk.
“We hebben 300 gevallen van geweld door politiemannen of soldaten geregistreerd tussen 2000 en 2005”, zegt Dr. Fioralla Perone van het Steunnetwerk voor Gerechtigheid en Vrede. “Dat is waarschijnlijk maar het topje van de ijsberg.” In 149 van de gevallen ging het om mensen die door de politie werden vermoord. In elf gevallen ging dat gepaard met een ontvoering waarbij de familie van het slachtoffer in het ongewisse werd gelaten.
Volgens de mensenrechtenorganisatie Provea werden tussen oktober 2005 en september 2006 169 burgers gedood door de politie. In 88 procent van de gevallen nam de politie het recht zelf in handen en doodde ze de verdachte van een misdrijf zonder dat er een rechter aan te pas kwam. In vele gevallen werden de slachtoffers ook gemarteld.
Een van de talloze voorbeelden is dat van Miguel Piña, die in 2005 betrokken was bij een bankoverval in de noordwestelijke deelstaat Yaracuy. Enkele uren nadat de gerechtelijke politie Piña thuis was komen ophalen, kreeg zijn vrouw een telefoontje waarin werd meegedeeld dat hij was omgekomen bij een verkeersongeval. Piña’s lichaam vertoonde duidelijke sporen van marteling: gaten in zijn hoofd, brandsporen van sigaretten en kneuzingen op zijn armen en handen.
Volgens officiële statistieken kwamen tussen 2000 en 2005 6377 mensen om in confrontaties met de politie. Volgens Perrone schuilt achter de ontvoeringen, moorden en willekeurige huiszoekingen een strategie van “criminalisering van de armoede”. “Negenenzeventig procent van de mensen die we helpen is arm. Het gebeurt zelden of nooit dat de politie een gewelddadige inval uitvoert in een rijke buurt, terwijl ze in arme buurten gewoon de deur plattrappen.”
In 14 procent van de 300 gevallen die het Netwerk onderzocht werden de slachtoffers van politiegeweld later beschuldigd van criminele activiteiten. De media laten zich volgens Perrone gemakkelijk manipuleren, omdat ze niet berichten over klachten tegen de politie en of over daders van politiegeweld. In slechts 15 procent van de door het Netwerk onderzochte gevallen kwam het tot een onderzoek tegen de betrokken politiemannen, slechts twee werden effectief veroordeeld.
De meeste klachten zijn gericht tegen de politie van Caracas (15 procent), gevolgd door de gerechtelijke politie en de militaire korpsen van het leger en de nationale garde. Om iets aan de situatie te doen moet de politie volgens Perrone gedemilitariseerd worden en moeten de agenten meer geld en middelen krijgen. Agenten die hun boekje te buiten gaan of aanklagers die hun werk niet doeltreffend doen, moeten worden gestraft.
In Venezuela worden 12.500 moorden per jaar geregistreerd, wat neerkomt op een verhouding van 47 moorden per 100.000 inwoners. Daarmee moet het land enkel El Salvador laten voorgaan (51 op 100.000). Guatemala (44), Colombia (40) en Mexico (29) zijn net iets minder gewelddadig, zo blijkt uit statistieken van de Regionale Conferentie over Geweld die in mei plaatsvond in Guatemala.