Populist en islamist dingen naar Egyptisch presidentschap

De verkiezingen zijn gepland op 23 en 24 mei, met een tweede ronde in juni als niemand een absolute meerderheid van de stemmen behaalt. In totaal zijn dertien mensen kandidaat om de afgezette president Hosni Moebarak op te volgen.

Volgens de peilingen mogen we een nek-aan-nekrace verwachten tussen Abdel Moneim Aboul Fotouh, voormalig leider van de Moslimbroederschap, en Amr Moussa, een diplomaat die carrière maakte tijdens het vorige bewind. Veel Egyptenaren zouden nog onbeslist zijn.

“De achtergrond van beide koplopers zal deze verkiezing beïnvloeden. Ze hebben allebei een verleden dat de kiezers verontrust”, verklaart de politieke analist Moustafa Kamel El-Sayed.

Anti-Israël

Amr Moussa was van 1991 tot 2001 minister van Buitenlandse Zaken. Tegenstanders noemen hem een “feloul”, de pejoratieve naam voor overblijfselen uit het Moebarak-tijdperk.

De 75-jarige politicus probeert nu halsstarrig zijn rol in de corrupte en vaak brutale regering van Moebarak te minimaliseren. Hij ziet zichzelf in die periode als een buitenstaander en dissidente stem. Zo haalde Moussa als buitenlandminister scherp uit naar Israël, wat hem immense populariteit bij de gewone bevolking opleverde.

Zijn critici menen echter dat de opruiende taal toen zelden gepaard ging met politieke actie. “Moussa is een populist”, vindt de linkse activist Mohamed Fathy. “Zijn imago als Arabische nationalist die Israël haat, ligt veel Egyptenaren wel. Maar het is moeilijk te achterhalen waar hij echt voor staat.”

Politieke ervaring

Ook zijn houding tijdens de opstand vorig jaar wordt door zijn tegenstanders op de korrel genomen. Hij zou zich pas publiekelijk tegen Moebarak hebben gekant toen de val van de dictator onafwendbaar was geworden. Bovendien noemde Moussa de jongerenprotesten tegen de misbruiken van de regerende militaire raad het werk van “bandieten en anarchisten”.

De gewezen diplomaat heeft zwaar campagne gevoerd over heel Egypte, waarbij hij zichzelf verkoopt als de enige kandidaat met politieke ervaring. Heel wat Egyptenaren zien hem als de enige seculiere kanshebber die kan vermijden dat de islamisten na hun meerderheid in het parlement ook het presidentschap in de wacht slepen.

“Ik denk niet dat ze geloven dat Moussa zich tegen Moebarak heeft verzet, of dat ze erom geven”, zegt Yasser El- Sharkawy, een kelner in Cairo. “Volgens mij geniet hij de meeste aanhang bij mensen die een islamistische president erger vinden dan een autoritaire.”

Salafist of liberaal?

Zijn grootste uitdager, Aboul Fotouh, was een stichtend lid van Al-Gamaa Al-Islamiya. De Amerikaanse regering bestempelt deze islamistische groepering nog steeds als een terroristische organisatie. Later sloot de zestigjarige arts zich aan bij de Moslimbroederschap.

Zijn vertrouwelingen stellen dat de scherpste hoekjes er in de loop der jaren zijn afgevijld, waardoor hij bij de top van de Moslimbroederschap in ongenade is gevallen. Fotouh heeft bijvoorbeeld verklaard dat vrouwen en kopten het recht moeten hebben om zich kandidaat te stellen bij de presidentsverkiezingen. Na de bekendmaking van zijn kandidatuur in juli 2011 is hij trouwens uit de Moslimbroederschap gezet.

In minder dan een jaar tijd heeft de voormalige extremist een verbluffende politieke transformatie doorgemaakt. Fotouh noemt zichzelf nu een “liberale” islamist en heeft een ongewoon verscheiden achterban: seculiere jongeren, linkse denkers, ontgoochelde leden van de Moslimbroederschap en echte fundamentalisten.

Zijn kandidatuur kreeg een flinke boost na de steun van een invloedrijke salafistische (ultraconservatieve islamistische) groep die zijn kandidaat gediskwalificeerd zag.

Moussa spotte met zijn rivaal tijdens een verkiezingsdebat dat vorige week donderdag op televisie werd uitgezonden. “Hij is een salafist bij de salafisten, en een liberaal bij de liberalen.”

Conservatieve islamist

Volgens politiek analist El-Sayed zijn de pogingen om Aboul Fotouh als een liberaal af te schilderen “absurd”. Zijn geschil met de leiders van de Moslimbroederschap ging over zijn pleidooi om het bestuur van de organisatie te hervormen, niet over zogenaamd progressieve opvattingen over religie en samenleving. “Fotouh geldt nog steeds als een conservatieve islamist.”

Toch geloven veel van zijn aanhangers dat hij de ideale kandidaat is: godsvruchtig, hervormingsgezind en iemand die vrouwen, religieuze vrijheid en democratie respecteert. In tegenstelling tot Moussa heeft hij geloofwaardig oppositie gevoerd tegen het vorige bewind.

“Als een beleidsvoerder van het oude regime (Moussa) tot president wordt verkozen, dan is de revolutie mislukt”, stelt El-Sharkawy.