‘Premier Howard misbruikte veiligheidsdiensten om oorlog te rechtvaardigen’

Niet alle Australische politici denken daar zo over. Woensdag schoot een parlementaire commissie uit de startblokken die wil onderzoeken wat precies de informatie was die Howard kreeg van de Australische veiligheidsdiensten. Het parlement is vooral geïnteresseerd in de rapporten over massavernietigingswapens. Het onderzoek zal twee maanden duren en riskeert afgelopen te zijn voor de gelijkaardige onderzoekscommissies in de Amerikaanse en Britse parlementen hun conclusies rond hebben.

Kevin Rudd, een soort schaduwminister van buitenlandse zaken voor de oppositiepartij Labor, geeft toe “dat de regering ervoor kan opteren om zichzelf op de vlakte te houden en niet mee te werken. Maar ik denk dat de Australische bevolking zich dan fundamentele vragen gaat stellen over wat de regering te verbergen heeft.”

Het ziet er niet naar uit dat Howard veel zin heeft om mee te werken. Hij haalde ongemeen fel uit en noemde de oppositieleden in de senaat opportunistische partizanen. Het is te vroeg om dat (het onderzoek) te voeren want het inspectieteam heeft nog niet genoeg tijd gehad om zijn taak uit te voeren,” vindt de premier. Minister van Buitenlandse Zaken Alexander Downer blijft ervan overtuigd dat Saddam Hoessein wapens had waarmee hij massale slachtingen had kunnen uitvoeren.

De onderzoekscommissie kijkt vooral uit naar de getuigenis van Andrew Wilkie, een voormalige officier van de veiligheidsdienst Office of National Assessment (ONA). Hij nam ontslag uit verontwaardiging over de manier waarop de regering de ONA-rapporten over Irak interpreteerde. Wilkie is momenteel op weg naar Groot-Brittannië om in het Lagerhuis in Londen te getuigen over het dossier waarmee Tony Blair de oorlog verklaarde aan Saddam Hoessein.

Ik ben ervan overtuigd dat een oorlog tegen Irak verkeerd zou zijn in dit stadium,” vertelde Wilkie aan de pers na zijn ontslag in maart. “Irak vormt geen dreiging voor de VS, het VK, Australië of enig ander land. De kern van de zaak is dat een oorlog tegen Irak geen verband houdt met de oorlog tegen de terreur.”

John Howard heeft zijn eindoordeel vooral gebaseerd op rapporten die afkomstig waren van het ONA. Enkel Howard en enkele van zijn ministers kregen die rapporten onder ogen.

Net voor zijn vertrek naar Engeland verklaarde Wilkie voor de microfoon van de Australische overheidszender dat Howard de informatie uit die rapporten schromelijk heeft overdreven. De reden daarvoor, vermoedt hij, is steun verlenen aan de VS tegen elke prijs, inclusief het accepteren van “informatie die geen stuiver waard was”.

In een parlementaire toespraak van 4 februari baseerde Howard zich onder meer op een bewering van de Britse spionagedienst dat Irak uranium had proberen te kopen in Afrika. De Amerikaanse veiligheidsadviseur Condoleezza Rice heeft intussen toegegeven dat die claim gebaseerd is op vervalste documenten. Howard weigert echter toe te geven dat hij onwaarheden verteld heeft in zijn speech.

Het gevoel dat de echte redenen voor de oorlog niet gegeven werden, blijft aanwezig,” zo schat Hugh White, de directeur van het Australian Strategic Policy Institute, de politieke tol in die Howard zal betalen. Dat zet zijn strijd om binnenlandse en buitenlandse steun op losse schroeven. Maar Howard heeft nog een troef achter de hand, denkt White. “Hij is één van de sluwste en meest cynische politici uit de geschiedenis van Australië. Ik denk dat hij het Australische onderzoek zal rekken tot de uitkomst van het Britse en Amerikaanse onderzoek bekend is. Dat geeft hem de kans om zichzelf af te schilderen als een premier die misleid werd door informatie van overzee en in de steek gelaten werd door het Office of National Assessments.