President Lugo vernieuwt voor de tweede maal de legertop

Afgelopen maandag verving Lugo onder meer de leiders van de landmacht, de luchtmacht en de zeemacht. Ook de stafchef van het leger, generaal Oscar Velazquez, die vorig jaar door Lugo was aangesteld en die bekend stond als loyaal aan de president, wordt vervangen. De ontslagen bevelhebbers waren pas in november 2009 aangesteld.
De wijzigingen hebben verontwaardiging uitgelokt bij vroegere officieren. De vorige legerchef, admiraal Cibar Benitez, die vorig jaar werd ontslagen, vertelde aan de Paraguayaanse krant ABC Color dat de beslissing respectloos was en heel het militaire apparaat schade zou toebrengen. Bernardino Soto Estigarribia, ex-legerleider en vandaag politicus binnen de Colorado-partij die vóór de machtsovername van Lugo zes decennia aan de macht was, stelt dat Lugo speelt met de waardigheid van het leger.

Politieke motieven

Tot op heden zijn er vanuit de regering nog geen concrete verklaringen gekomen waarom Lugo deze wijzigingen heeft doorgevoerd. Ook een verklaring van een woordvoerder van het leger gaf geen verdere duidelijkheid.
Generaal Cecilio Perez Bordon, de defensieminister van Paraguay, stelt dat de wijzigingen niet politiek gemotiveerd zijn. Hij zegt dat de hervormingen enkel tot doel hadden “de structuur van de strijdkrachten te institutionaliseren”.
Maar verscheidene waarnemers menen dat politieke motieven zouden meespelen in de beslissing van Lugo. Zo waarschuwde hij reeds kort na zijn aanstelling in 2008 dat sommigen binnen het militaire apparaat, zoals ex-generaal Lino Oviedo en ex-president Nicanor Duarte Frutos, een staatsgreep beraamden.
In 2008 publiceerde een Waarheids- en verzoeningscommissie bovendien haar langverwachte rapport over schendingen van de mensenrechten tijdens de dictatuur van Stoessner (1954-1989). Volgens het document onderging één op vijf Paraguayanen enige vorm van repressie tijdens het 35 jaar durende regime. 72 procent van de staatsterreur werd uitgevoerd door de politie, maar ook het leger had een wezenlijk aandeel in de repressie. Velen vrezen dat militairen die geconfronteerd worden met aanklachten die dateren uit het dictatoriale tijdperk wel eens loyaliteit zouden kunnen verlenen aan mogelijke coupplegers.
Ook in november vorig jaar ontsloeg de president reeds het hoofd van het leger, nadat hij waarschuwde dat enkele militaire leiders een staatsgreep tegen hem zouden beramen. Deze waarschuwingen volgden op berichtgevingen van lokale media als zouden ontmoetingen hebben plaatsgevonden tussen militaire leiders en oppositieleden. De oppositie beschuldigde Lugo er toen van dat hij zijn greep op de macht wilde verstevigen.
Velen vrezen dat Lugo’s beslissing om enkele kopstukken van het leger te vervangen wel eens een omgekeerde werking zou kunnen hebben, gezien de politieke labiliteit in het land. Toch zijn maar weinig waarnemers van mening dat er een reëel gevaar bestaat op een militaire coup in Paraguay.  De invloed van het leger zou er sterk verminderd zijn.

Groeiende oppositie

Toen hij in april 2008 werd verkozen, maakte de 58-jarige ex-bisschop Fernando Lugo een einde aan zes decennia regeringsbeleid van één partij, de Colorado-partij. Maar de Colorado-partij, bestaande uit een groot aantal aanhangers van gewezen dictator Stroessner, blijft de wetgevende en juridische instituties domineren. De partij heeft nog steeds een meerderheid binnen het parlement. Dit heeft er voor gezorgd dat de president maar moeizaam hervormingen kan doorvoeren.
Door de moeizame verwezenlijking van verkiezingsbeloftes beginnen verschillende boerenorganisaties openlijk oppositie te voeren tegen het beleid van Lugo. De boeren eisen dat Lugo vooral een beloofde landhervorming snel doorvoert.
‘We kunnen niet spreken van verandering wanneer 80 procent van het vruchtbare land in handen is van 1 procent van de bevolking, stelt Odilón Espínola, algemeen secretaris van de Nationale Boerenfederatie. ‘Paraguay heeft één van de meest ongelijke verdelingen van land over de hele wereld, en de snel uitbreidende soja-industrie maakt de situatie nog erger. Lugo voert hetzelfde discours als andere presidenten en is zijn beloftes tot landhervormingen niet nagekomen.’
In een reactie stelde Lugo: ‘Jammer genoeg zijn we niet in staat geweest om landhervormingen door te voeren op het tempo dat we gehoopt hadden. De hervormingen zullen plaatsvinden, weliswaar op een trager tempo.’
Maar die aangekondigde landhervormingen druisen dan weer in tegen de belangen van twee andere dominante sectoren in het land, namelijk sojatelers en herders. Kortom: Lugo kan rekenen op een groeiende reeks politieke vijanden.