Private schulden in ontwikkelingslanden rijzen de pan uit

Volgens een recent rapport van de Jubilee Debt Campaign, een coalitie van organisaties die schuldverlichting en meer transparantie op de financiële markt bepleiten, zijn de buitenlandse afbetalingen van de privésector in arme landen gestegen van gemiddeld 4 procent van de exportinkomsten in 2000 tot 10 procent in 2010.

“Landen als Ethiopië, Niger of Mozambique blijven evenveel afbetalen als voor de verschillende rondes van schuldkwijtschelding vanaf 2000”, verklaart Tim Jones, auteur van het rapport. De regeringen van El Salvador, de Filipijnen en Sri Lanka spenderen ook nog altijd een kwart van de overheidsinkomsten aan buitenlandse afbetalingen.

De schuldaflossingen door de privésector bedragen nu tweemaal zoveel als die door de publieke sector in heel wat van de armste economieën in de wereld, aldus het rapport.

Schuldenlast

“In het algemeen is de staatsschuld afgenomen door kwijtschelding of betere economische vooruitzichten, maar de privésector in heel wat ontwikkelingslanden torst een gevaarlijke schuldenlast”, legt Jones uit. “Er is niets gedaan om die opeenstapeling van schulden in ontwikkelingslanden te vermijden.”

Ondanks het initiatief van de internationale gemeenschap om 100 miljard euro schulden in 33 landen te schrappen vanaf 2000, het zogenaamde HIPC-initiatief, voorspellen het IMF en de Wereldbank dat buitenlandse schuldbetalingen in de minst ontwikkelde landen met een derde zullen toenemen in de komende jaren, aldus het rapport.

IJsland

Het probleem van onduurzame schuld veroorzaakt nu ook paniek in Europa. “Kijk maar naar Griekenland. In de huidige wereldwijde financiële crisis ervaren mensen in het Westen wat vele mensen in het Zuiden de voorbije dertig jaar hebben meegemaakt. Ongelooflijk hoe deze ideologie van liberalisering standhoudt”, zegt Jones.

“Bepaalde landen hebben de voorbije jaren wel geprobeerd om de internationale leningen opnieuw onder controle te krijgen. IJsland bijvoorbeeld had een heel ander antwoord op de financiële crisis: zijn regering weigerde de buitenlandse schuld van de bankensector over te nemen, grotendeels omdat de bevolking daar tegen gekant was. Nu herstelt IJsland veel beter van de schuldencrisis dan veel andere landen”, stelt hij.

De Jubilee Debt Campaign ijvert voor de oprichting van een internationale schuldenrechtbank die onduurzame schulden kan schrappen. “Veel ontwikkelingslanden blijven als schuldenaar opgesloten in een soort gevangenis.”

Kenia

De toenemende schuldenlast wordt ook gevoeld in ontwikkelingslanden die niet voor het HIPC-initiatief in aanmerking kwamen, zoals Kenia. “Leningen en de financiering voor ontwikkeling moeten binnen de nationale ontwikkelingsagenda passen, anders zitten we weer opgezadeld met ‘witte olifanten’, zinloze projecten die de overheid veel geld kosten”, meent Kiama Kaara, hoofd van het Kenya Debt Relief Network in Nairobi.

“Geld lenen is economisch gezien natuurlijk zinvol, maar er is meer voorzichtigheid nodig”, legt Kaara uit. “Vooral in landen waar de politieke en economische elite samenvallen, is dat een probleem.”