Privatisering gezondheidszorg gaat niet door

Er wordt voorlopig niet getornd aan de Salvadoraanse Instelling voor Sociale Zekerheid (ISSS), die de meeste openbare ziekenhuizen in het land beheert. Dat is het gevolg van een akkoord dat regering en vakbonden vorige week vrijdag ondertekenden. Eerder trok het parlement drie wetsontwerpen in waarmee de regering de openbare gezondheidszorg gedeeltelijk wilde overleveren aan het privé-initiatief.

De plannen werden op woede en onbegrip onthaald bij de Salvadoranen, waar één op zes nu profiteert van de gratis gezondheidszorg in de ISSS-ziekenhuizen. Op 18 september brak een staking uit die negen maanden duurde en bloed, zweet, tranen en waarschijnlijk ook mensenlevens kostte. De 11.500 dokters, verplegers en ander ziekenhuispersoneel voerden enkel nog in noodgevallen hun taken uit. Sommige patiënten wachten al maanden op een nieuwe afspraak voor een operatie. Zij zijn de dupe van de hele zaak, maar ook de dokters en het verplegend personeel betaalden een tol. Zij moesten het negen maanden zonder loon stellen.

We hebben niet alles gekregen waar we op gehoopt hadden, maar de grootste verwezenlijking van deze staking is dat we een sociale beweging nieuw leven hebben ingeblazen, zegt chirurg Isaías Cordero del Cid, de secretaris-generaal van de doktersbond van ISSS. We hebben een publiek wakker gemaakt dat was ingedommeld en dat zich nu zal verzetten tegen de privatisering van de waterdistributie, het onderwijs en openbare werken. Cordero del Cid kondigde aan dat de dokters nu onbetaald overuren gaan maken om de achterstand in de ziekenhuizen weg te werken.

Het akkoord van vrijdag werd opgesteld door een groep bemiddelaars, die een uitweg vonden uit de patstelling die was ontstaan. 125 stakers die op straat waren gezet, worden opnieuw benoemd en de helft van de niet-uitbetaalde salarissen van de afgelopen negen maanden worden alsnog uitbetaald.

Geen van beide partijen toont zich volledig tevreden met het bereikte akkoord. Maar het is duidelijk dat de regering van Francisco Flores de grote verliezer is van het sociale conflict. Uit opiniepeilingen blijkt dat de Salvadoranen de regering verantwoordelijk stellen voor de maandenlange malaise in de ziekenhuizen. De vakbonden zijn er sinds september in geslaagd om een reeks massademonstraties (tot 250.000 mensen) op straat te brengen tegen president Flores. De staking leverde zijn Nationale Republikeinse Alliantie (ARENA) een pijnlijk stemmenverlies op bij de gemeenteraads- en parlementsverkiezingen van maart: de partij verloor 2 van haar 29 zetels in het Congres én de mogelijkheid om via allianties tot een absolute meerderheid te komen. Het links Nationaal Bevrijdingsfront Farabundo Marti (FMLN), dat de staking van bij het begin steunde, heeft nu 31 zetels in (een winst van zes) en uitzicht op winst voor de presidentsverkiezingen van 2004.

De regering-Flores beschuldigt het FMLN van paniekzaaierij onder de bevolking. De gedeeltelijke privatisering van het ISSS werd om electorale redenen voorgesteld als een publieke uitverkoop. Ook advocaat Rubén Zamora, één van de bemiddelaars die het sociaal pact uittekenden, is ervan overtuigd dat de staking al maanden geleden beëindigd had kunnen worden. Het probleem in El Salvador is dat sociale conflicten overdreven gepolitiseerd raken. Samenvattend kan je zeggen dat het land veel verloren heeft omdat duizenden patiënten niet meer konden rekenen op hun gezondheidszorg, maar dat El Salvador ook gewonnen heeft, omdat het privatiseringsplan werd tegengehouden.”