Privatisering moet het Grote Lek dichten

Maar liefst 60 procent van de stroom in het elektriciteitsnet van de hoofdstad verdwijnt zonder dat iemand er één roepie voor betaalt. Niemand in Delhi kijkt daarvan op. Alle segmenten van de samenleving doen mee aan de energiediefstal - van de slumbewoners over eigenaars van villa’s in de chique wijken tot bedrijven. Energieminister Prabhu schat dat de overheid op die manier jaarlijks 4,2 miljard euro misloopt.

De Wereldbank en de Indiase overheid proberen het Grote Lek al jaren tevergeefs te dichten. Tien jaar gelden lanceerde de socialistische regering een ambitieus economisch hervormingsplan. Een grote schoonmaak in de zieltogende energiesector stond daarin voorop. Toen het hervormingsplan na enkele jaren de mist in ging, staken de politici de schuld op de landbouwsubsidies en irrationele energietarieven, maar geen haan die kraaide naar de eerste oorzaak - de stroomdiefstal.

Het is duidelijk dat de overheidsdiensten niet opgewassen zijn tegen de opdracht om Indiërs hun elektriciteitsfactuur te laten betalen. De Delhi Vidyut (elektriciteit)-Raad legt er nu het bijltje bij neer. De instelling droeg de controle op het verbruik en de opname van de meterstanden op 1 juni over aan twee gereputeerde privé-bedrijven, de Bombay Suburban Electricity Supply (BSES) en Tata Power. Die willen de elektriciteitsverdeling en -consumptie van nabij volgen en factureren met behulp van software van Indiase ICT-bedrijven als Infosys en Tata Consultancy Services (TCS). Op 1 juli wordt de energiedistributie volledig overgedragen aan de privé-bedrijven.

Politici van de regerende Bharatiya Janata Party (BJP), die steunt op kleine maar niet steeds legale ondernemingen, proberen electoraal garen de spinnen bij het privatiseringsproces. Terwijl BJP-politici geruchten over corruptie verspreiden, heeft de vakbond Bhartiya Mazdoor Sangh, die verbonden is met de BJP, klacht ingediend bij het hooggerechtshof van Delhi. Dit is een duidelijk geval van opportunistische politici die de kant kiezen van de energiedieven, liet Ajay Maken, de Energieminister van de deelstaat Delhi zich ontvallen. Maken heeft een wetsontwerp ingediend om de energiediefstal zwaarder te bestraffen - een voorwaarde voor de overname - maar de goedkeuring daarvan wordt voortdurend gedwarsboomd.

Ingenieur Said Adi, hoofd van Tata Power, trekt zich niets aan van het politieke achterhoedegevecht: Onze eerste prioriteit is ervoor te zorgen dat de elektriciteitsrekening op tijd in de bus ligt en dat de klanten betalen. Het wordt afwachten of Tata en BSES de kleine consument én de bedrijven zullen aanpakken. De niet-gouvernementele organisatie PRAYAS (bekend van de strijd tegen Dabhol, een dochteronderneming van Enron in de deelstaat Maharashtra) stelt dat niet de kleine consument maar de grote bedrijven het grootste aandeel hebben in de aderlating van de energiesector. PRAYAS deed een onderzoek naar de energiediefstal in vier deelstaten en kwam tot de conclusie dat meer dan de helft van het stroomverlies in Maharashtra, Haryana, Andhra Pradesh en Karnataka op conto komt van grote bedrijven die stroom aftappen van hoogspanningsleidingen. De voorlopige resultaten van de energie-audits van minister Prabhu lijken dat te bevestigen. De ingenieurs treffen op bedrijfsterreinen regelmatig gesofistikeerde magnetische en elektronische aftapsystemen aan.

Het Internationale Agentschap voor Energie met zetel in Parijs, bracht in april een studie uit over de elektriciteitssector in India. Het rapport omschrijft de toestand als kritiek. De nutsbedrijven in bijna alle deelstaten staan op de rand van het bankroet omdat ze er niet in slagen hun rekeningen te innen. Het IEA-rapport hekelt de rol van de politiek in het geladen dossier: Politici komen vaak tussenbeide in het management van de nutsbedrijven en hinderen de pogingen om de energiediefstal aan te pakken. Anderzijds zijn de consumenten die lage prijzen en populistische politici gewoon zijn sterk gekant tegen verandering. De privé-bedrijven die de zaak overnemen in Delhi zweren dat er andere tijden op komst zijn. Ze beloven een einde te maken aan de elektriciteitspannes waarmee de inwoners zich verzoend hebben en geloven dat prijsverhogingen zullen uitblijven. Als iedereen zijn rekening betaalt, dan zal het lage tarief overeind blijven, zo luidt de redenering.