Privatisering van Kosovaarse staatsbedrijven wekt Servisch verzet

VN-administrateur Michael Steiner verwacht dat de privatiseringen in de herfst zullen beginnen. De privatisering zal stap per stap gaan en de eigendommen zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Weinig bedrijven functioneren nog behoorlijk. Zo’n 65 procent van de 1,5 miljoen Kosovaren is inmiddels werkloos.

Kosovo was het thuisgebied van de Servische middeleeuwse staat. De etnische samenstelling evolueerde door de eeuwen heen en de etnische Albanezen zijn nu de dominante groep. Toen Slobodan Milosevic Kosovo van zijn autonomie ontdeed in 1989 werden de Albanezen ontslagen en vervangen door leden van de Servische minderheid, die de provincie bestuurde tot 1999. In juni 1999 trokken de Servische strijdkrachten zich terug en minstens 200.000 Serviërs volgden hen.

Bij de NAVO-bombardementen dat jaar, gericht tegen Servië, werd de industrie in Kosovo zwaar getroffen. De KFOR-vredesmacht bezette ook veel fabrieken en richtte ze in als militaire bases. UNMIK nam het lokale administratie over. De meeste staatsbedrijven werden dinosauriërs, zegt Steiner.

Het hoofd van de missie van de Europese Unie in Kosovo, Andy Bearpark, zegt dat de fabrieken die tot 1989 duizenden mensen tewerkstelden nooit meer winst zullen maken en nooit meer zullen heropenen. Er is geen sprake van dat de klok teruggedraaid wordt, waarbij de fabrieken gewoon van eigenaar veranderen, zegt hij. Het komt erop neer de economie vooruit te helpen en privé-investeerders aan te trekken.

Gemakkelijk zal de privatisering niet worden gezien de Servische tegenstand tegen de privatisering. Servië eist het eigenaarschap op van de meeste lokale bedrijven en van het onroerend goed. Analist Neboisa Medojevic wijst erop dat de territoriale aanspraken van Belgrado zijn vastgelegd bij de VN. Onder VN-resolutie 1244 blijft Kosovo deel van het territorium van de Federale Republiek van Joegoslavië. Er staat geen woord over economie in die resolutie en Servië moet protest aantekenen.

Documenten van de Servische Kamer van Koophandel tonen aan dat van de 2 miljard euro schulden die Servië heeft uitstaan bij de Wereldbank, er 400 miljoen op conto komen van Kosovo. UNMIK zal de financiële middelen verwerven bij de verkoop van de eigendommen aan buitenlandse investeerders, en wij zullen blijven zitten met de schulden van Kosovo, klaagt de Servische minister van Financiën Bozidar Djelic.

Het plan om Kosovo te privatiseren lijkt eerder een politieke dan een economische beslissing, zegt analist Dragoslav Rancic tegen IPS. Het lijkt op een stap in de richting van onafhankelijkheid voor Kosovo, wat het doel is van de etnisch Albanese leiders. Kosovo verlaat Servië en Joegoslavië langzaam onder de mantel van het VN-mandaat.

Wat de zaken nog meer bemoeilijkt is dat Servië in oktober een wet zal afkondigen over de terugschenking van private eigendommen die onder het communistische regime waren genationaliseerd. Dat regime begon in 1945 en eindigde pas met de val van Milosevic in oktober 2000. Fabrieken en onroerend goed zullen aan de vorige eigenaars of hun erfgenamen worden teruggeschonken en een deel daarvan bevindt zich in Kosovo.

Het valt nog te bezien hoe deze problemen opgelost zullen geraken, zegt Rancic. Om een voorbeeld te geven: de Servische orthodoxe Kerk bezat een derde van al de grond in Kosovo voor de communisten aan de macht kwamen, en verwacht dat ze die eigendommen terug zal krijgen. Wat gaat de VN daarmee doen?

Ref: ip if