Privatisering watermaatschappij is troebel zaakje

Na de telefoonmaatschappij is de private watermaatschappij het tweede
onderwerp van de klachten die binnenlopen bij de ombudsman van Buenos
Aires. De tien miljoen inwoners klagen over helemaal geen of besmet
drinkwater, ongezuiverde lozingen in de rivier en vervuild grondwater dat
hier en daar aan de oppervlakte komt.

Teresa Heredia woont in het dorp González Catán in de regio La Matanza en
moet het stellen zonder waterleiding of riolering. Het water dat we uit de
put halen is vervuild, zegt Heredia, Steeds meer mensen krijgen hepatitis
of diarree en veel kinderen hebben wormen. Guillermo Navarro uit Buenos
Aires is naar de ombudsman gestapt omdat zijn kelder nu al jarenlang onder
water staat en zorgt voor geuroverlast. De inwoners geven Aguas Argentinas
de schuld van hun problemen en eisen een schadevergoeding.

Het waterbedrijf vraagt op zijn beurt schadevergoeding aan de Argentijnse
overheid. Door de devaluatie van de peso sinds de ontkoppeling met de
dollar heeft het bedrijf onvoorziene verliezen geleden, zo luidt het. Een
dollar is momenteel 2,9 peso waard. Aguas Argentinas is met zijn klacht
naar de internationale geschillencommissie van de Wereldbank gestapt.

De Wereldbank was een van de grote gangmakers van de privatisering van het
publieke waterbedrijf Obras Sanitarias de la Nación (ONS) in 1993, onder
het presidentschap van Carlos Menem. De operatie was de grootste van zijn
tijd en moest als voorbeeld dienen voor privatiseringen in Indonesië en de
Filipijnen. De ONS maakten weliswaar een bescheiden winst, maar slaagden er
niet in iedereen aan het water- en rioleringsnet te hangen. Slechts de
helft van de bijna tien miljoen inwoners in de regio Buenos Aires had
drinkbaar water en 65 procent was niet aangesloten op de riolering.

Aan de verkoop waren enkele voorwaarden gekoppeld. De overnemer kreeg een
concessie voor dertig jaar maar moest een tariefverlaging doorvoeren en de
prijzen tien jaar lang stabiel houden. De dienstverlening moest uitgebreid
en verbeterd worden. Vlak voor de overname verhoogde de overheid zelf de
watertarieven met 74 procent. Het overnemend consortium met onder meer de
Franse group Suez, de Argentijnse groep Soldati en de watermaatschappij van
Barcelona had het dan ook niet moeilijk om onmiddellijk een prijsverlaging
van 26,9 procent door te voeren. Tegen de afspraken in gingen te tarieven
tussen 1993 en 2001 toch opnieuw de hoogte in, en wel met 103,2 procent.

De onderhandelingen hierover liepen onder leiding van de toenmalige
minister van Natuurlijke Rijkdommen, Maria Julia Alsogaray, die wordt
verdacht van illegale verrijking bij de privatisering van de
telefoonmaatschappij. Het toezicht op Aguas Argentinas is in handen van een
controlecommissie, maar het onderscheid tussen controleorgaan, vakbonden en
directie is erg vaag.

De ombudsman van Buenos Aires heeft dan ook plannen om de concessie aan te
vechten. Aguas Argentinas beloofde 4000 miljoen dollar te investeren, 4,2
miljoen mensen aan te sluiten op de waterleiding en 4,8 miljoen op de
riolering. Totnogtoe werden slechts 1700 miljoen dollar geïnvesteerd en
respectievelijk 1,9 miljoen en 1,1 miljoen mensen aangesloten. Het bedrijf
bespaart elk jaar 35.000 miljoen dollar omdat het de plannen voor de bouw
van een waterzuiveringsstation in de lade laat liggen en de Rio de Plata
blijft gebruiken als open riool. Volgens onderzoeker Martin Schorr van de
Latijns-Amerikaanse Faculteit voor Sociale Wetenschappen maakte Aguas
Argentinas in de jaren negentig een winst van 23 procent. In de Verenigde
Staten of Groot-Brittannië maken private waterbedrijven winsten van zeven à
acht procent.