Proces over Cambodjaanse 'Killing Fields' start in september

De eerste verdachte die terechtstaat is Kaing Guek Eav (ook gekend als “Duch”), het voormalige hoofd van het meeste beruchte foltercentrum van de Rode Khmers, Tuol Sleng. Iedereen gaat ervan uit dat het een snel en eenvoudig proces wordt, omdat de schuld van Duch als dagelijkse leider van het foltercentrum quasi vanzelfsprekend is. Het proces zou daardoor begin 2009 al afgerond moeten zijn.
Vervolgens komen de andere vier verdachten voor: Noun Chea of “Broer 2”, zoals hij bekend stond binnen de Rode Khmers, voormalig staatshoofd Khieu Samphan, voormalig minister van Buitenlandse Zaken leng Sary en zijn vrouw leng Thirith, de toenmalige minister van Sociale Actie. “Hoewel er nog niets beslist is, is de kans groop dat ze als groep berecht zullen worden”, liet de woordvoerster van het tribunaal, Helen Jarvis, weten.
De vijf verdachten zitten momenteel vast op verdenking van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Ze worden onder meer beschuldigd van de verhongering, marteling en moord op zo’n 1,7 miljoen Cambodjanen tijdens hun korte heerschappij tussen 1975 en 1979.

Kritiek

Het tribunaal krijgt veel kritiek van de Cambodjanen. Het zou te traag en te bureaucratisch werken. Die kritiek heeft de druk op het tribunaal verhoogd om met de processen te starten. De gezondheid en hoge leeftijd van de vijf is een andere reden om voort te maken, want veel Cambodjanen vrezen dat de verdachten zullen overlijden voor hun proces is afgerond.
Het tribunaal heeft het dan ook moeilijk om de vertragingsmanoeuvres van de verdediging te omzeilen zonder hun juridische rechten in het gedrang te brengen. “Niemand negeert de vertragingen, maar het is moeilijk om voort te maken met het proces zonder de integriteit van het juridische proces te schaden”, zei Jarvis.
Jarvis benadrukt dat het tribunaal, zeker in vergelijking met veel andere oorlogstribunalen, goede vorderingen maakt, en veel waarnemers zijn het daarmee eens. Het tribunaal opereert immers in complexe omstandigheden. Zo is het opgericht in Cambodja zelf en niet in een ander land. Het maakt als speciale kamer deel uit van het Cambodjaanse rechtssysteem, is samengesteld uit lokale en internationale rechters en maakt gebruik van het Cambodjaanse burgerrecht dat vaak ontoereikend is voor dergelijke processen.
“Dat is één van de redenen waarom het zo lang duurt”, zegt Rupert Skilbeck, hoofd van de Afdeling Steun aan de Verdediging van het tribunaal. “Er is geen eenduidige juridische procedure in Cambodja voor relatief eenvoudige zaken, laat staan voor een complexe materie zoals deze.”
Gehoopt wordt dan ook dat het proces ook een gunstig effect zal hebben op het Cambodjaanse rechtssysteem. “We moeten meer doelstellingen hebben dan enkel het proces van de vijf leiders”, zegt Sok Sam Ouen van het Cambodjaans Verdedigersproject, een organisatie die rechtsbijstand verleent. “We hebben een model voor een nieuwe rechtbank nodig, en toekomstige leiders moeten gewaarschuwd worden dat er in Cambodja gerechtigheid heerst.”