Productiviteit industrielanden neemt toe, Latijns-Amerika en Afrika blijven achter

De productiviteit per werknemer nam in 2002 het snelst toe in de VS. Maar
in tegenstelling tot de andere industrielanden neemt de verhouding tussen
de werkende bevolking en de totale actieve bevolking in de VS af; in 2002
was nog 62,7 procent van de actieve Amerikaanse bevolking aan de slag. Dat
is wel nog altijd een veel grotere participatiegraad dan in de meeste
andere industriestaten, die cijfers tussen de 40 en de 55 procent doen
optekenen. Ook de werkloosheid is nog altijd veel lager in de VS dan in de
Europese Unie.

De productiviteit in de ontwikkelingslanden blijft steeds verder achter.
Volgens Lawrence Jeff Johnson, het hoofd van de Eenheid Arbeidsmarkt van de
IAO, zijn daarvoor uiteenlopende redenen op te sommen: een ongelukkig
economisch beleid, het uitblijven van investeringen, maatschappelijke
onrust en beperkingen op de internationale handel die in het nadeel van
arme landen spelen.

Voor het eerst onderzocht de IAO ook de productiviteit in de
landbouwsector in de meeste ontwikkelingslanden de belangrijkste
werkgever. Ook in die sector wordt de kloof tussen rijke en arme landen
steeds groter. Volgens Johnson moeten er absoluut wegen gevonden worden om
de productiviteit in de landbouwsector in de ontwikkelingslanden op te
krikken. “In dat opzicht zijn ook de onderhandelingen op de komende
ministertop van de Wereldhandelsorganisatie in Cancún van belang.”

De IAO wijst erop dat productiviteitswinst kan leiden tot krimpende
werkgelegenheid. Maar veel landen hebben bewezen dat het overschot aan
werknemers naar andere sectoren kan worden overgeheveld. Volgens de IAO
moeten regeringen daartoe zowel productiviteitsgroei als de creatie van
werkgelegenheid als centrale doelstellingen definiëren. De instelling wijst
er bovendien op dat alleen banen waarin menselijke arbeidsvoorwaarden
gelden bijdragen tot meer welzijn.

Dat is geen onmogelijke opgave. In de meeste industrielanden is tussen 1999
en 2001 zowel de productiviteit als de werkgelegenheid gestegen; notoire
uitzonderingen zijn Duitsland en Japan. In Latijns-Amerika is het beeld
gemengd: in landen als Argentinië, Chili, Colombia en Uruguay krimpt het
aandeel van de actieve bevolking dat werk heeft, maar in Peru en Venezuela
is er sprake van een toename. Veel landen in Azië laten ook een daling
optekenen, maar scoren met cijfers tot 70 procent nog altijd veel hoger dan
de meeste landen in de andere werelddelen. Bangladesh, China, Nepal en
Vietnam halen zelfs meer dan 70 procent. In de andere continenten doen
alleen Nederland, Noorwegen, IJsland, Tanzania en Ghana dat.

De IAO heeft ook onderzocht hoe lang werknemers wereldwijd werken. Door de
internationale groeivertraging die drie jaar geleden inzette, zijn
werknemers in de meeste landen minder lang gaan werken. De afgelopen twee
jaren is het gemiddelde aantal werkuren dat een werknemer in de VS per jaar
presteert gezakt van 1.834 tot 1.825. In Frankrijk werden in 2002 nog
gemiddeld 1.545 uren gewerkt, in Duitsland nog 1.444 uren. Zuid-Koreanen
sloven zich met 2.447 uren het meest uit van alle onderzochte
nationaliteiten. In Nederland en Noorwegen zijn de arbeidstijden
statistisch gezien het kortst: daar wordt gemiddeld minder dan 1400 uur
gewerkt. Voor België geeft de IAO geen cijfer.

* rapport: http://www.ilo.org/kilm