'Productiviteit verhogen is beste recept tegen armoede' - IAO

China vormt een markante uitzondering op de algemene regel dat het erg moeilijk wordt om het aantal armen en extreme armen te halveren tegen 2015. Die doelstelling is één van de acht minima inzake ontwikkeling waarop de wereldleiders op een VN-top in 2000 een dure eed zwoeren. De zogenaamde millenniumdoelstellingen vormen intussen een internationaal aanvaarde ontwikkelingsagenda, maar lijken op veel plaatsen in de wereld te hoog gegrepen.

Om de doelstelling alsnog te halen, is een ander soort globalisering nodig, zegt de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) in het World Employment Report 2004. Het rapport biedt weinig hoop voor de voornaamste millenniumdoelstelling - het halveren van het aantal armen (minder dan twee dollar per dag) en extreme armen (minder dan een dollar per dag). Latijns-Amerika, de Cariben en zwart Afrika zitten allerminst op koers. In China, Zuidoost-Azië en Zuid-Azië en waarschijnlijk ook het voormalige Oostblok, het Midden-Oosten en Noord-Afrika zullen de helft van de zogenaamde ‘extreme armen’ tegen 2015 boven de ééndollargrens uitkomen. Het halveren van het aantal mensen onder de tweedollargrens zit er nergens in, behalve dan in Oost-Azië.

Economische groei en zelfs werkgelegenheid alleen is geen afdoende recept tegen armoede, zegt de IAO. De helft van de werkende wereldbevolking verdient minder dan twee dollar per dag. Het gaat om 1,4 miljard mensen. 550 miljoen van hen komen zelfs niet boven de ééndollargrens voor extreme armoede uit. Een ontnuchterend cijfer, maar het goede nieuws is dat steeds meer werkende mensen een degelijk loon verdienen. Het aantal arme werknemers wereldwijd is gedaald van 57,2 procent in 1990 naar 49,7 in 2003. Het kan dalen tot 40 procent in 2015.

Het dalend aantal arme werknemers is vooral te danken aan China, zo beweert de IAO. De Chinese arbeidsmarkt vertegenwoordigt 95 procent van de arbeidsmarkt in Oost-Azië en net in die regio is het aantal mensen onder de tweedollargrens al gehalveerd. Sinds 1990 is het aantal (werkende) armen in China met 43 procent gedaald dankzij de sterk presterende Chinese economie.

Het geheime recept van China ligt vooral in een verhoogde productiviteit in de landbouw en de industrie. De Chinese plattelandsbevolking zag zijn inkomen spectaculair stijgen door betere oogsten (een gevolg van de landbouwhervormingen van 1978) en door nieuwe tewerkstellingskansen met hogere lonen in de industrie. Aan het eind van de jaren 80 was één op drie Chinese boeren nog arm, in 2000 was dat drie op honderd. Zo’n drastische armoedereductie op zo’n korte tijd is nog nooit vertoond, zegt de IAO.

In de rest van Oost- en Zuidoost-Azië, boden kleine en middelgrote ondernemingen (KMO’s) miljoenen mensen de kans om te ontsnappen uit de armoede. In Vietnam bijvoorbeeld werd 80 procent van de jobs gecreëerd door KMO’s.

De conclusie is duidelijk, zegt de IAO: er zijn niet alleen meer, maar vooral betere jobs nodig. En om dat te bereiken, moeten bedrijven en overheden focussen op productiviteit - met minder input meer output genereren. De sleutel tot het terugdringen van de armoede is het creëren van een degelijk en productief werk en het promoten van een eerlijkere globalisering, zegt IAO-directeur Juan Somavia. Niet de afwezigheid van werk is de bron van armoede. Het is de minder productieve aard van het werk.

De auteurs van het rapport zetten zich af tegen al te eenvoudige recepten voor armoedebestrijding. “Niet enkel de zware industrie en de dienstensector moeten aandacht krijgen. Vooral sectoren waar de meeste mensen uit ontwikkelingslanden werken moeten aangemoedigd worden, met name de informele economie, de landbouw en de KMO’s.” De landbouw stelt 40 procent van de werkende mensen in ontwikkelingslanden tewerk en is goed voor een vijfde van hun bruto binnenlands product, benadrukt het rapport.

Het World Employment Report schat dat er in 2003 zo’n 160 miljoen mensen werkloos waren in de wereld - 6,2 procent van de actieve wereldbevolking. Het topje van de ijsberg, zegt de IAO. Het aantal mensen dat werkt maar in armoede leeft, is zeven keer groter.

Sommige vakbonden in Oost- en Zuid-Oost-Azië zijn niet opgezet met de goede punten die China krijgt in het rapport. China is helemaal geen paradijs voor arbeiders, wel integendeel, zegt Junya Yimprasert, coördinator van de Thaise Vakbond Labour Camp. De arbeidsmarkt in China is niet duurzaam, want er bestaat geen enkele sociale wetgeving. Vakbonden zijn verboden in China en veel bedrijven nemen een loopje met de sociale wetgeving. Dat maakt werknemers bijzonder kwetsbaar.