Protest tegen bezuinigingen voor schuldkwijtschelding

Minister van Financiën Ng’andu Magande kondigde op 6 februari bij de indiening van de begroting in het parlement aan dat de maximale aanslagvoet voor de inkomensbelasting wordt opgetrokken tot 40 procent. Samen met een loonstop voor de ambtenaren moet dat de regering helpen te beantwoorden aan de voorwaarden van het HIPC-initiatief, een programma van de Wereldbank en het IMF om de schulden van arme landen te verlichten. In december lukte dat niet, waardoor een kans verkeken werd om de schuldeisers een kruis te laten zetten over de helft van de 6,5 miljard dollar die Zambia in het buitenland in het krijt staat. Magande zegt dat Zambia de boot miste door een begrotingsoverschrijding van een miljoen dollar, een gevolg van loonsverhogingen die vorig jaar werden toegestaan aan de ambtenaren in het land. De Zambiaanse regering wil haar zaken op orde hebben tegen juni, wanneer een nieuwe evaluatie volgt.

De vakbonden plannen woensdag een massale betoging voor het parlement om de volksvertegenwoordigers te dwingen de begroting te amenderen. Joyce Nonde, de voorzitter van de Federatie van Vrije Vakbonden in Zambia (FFTUZ), vindt het ongehoord dat de inspanning alleen van de ongeveer 400.000 loontrekkende Zambianen moet komen. Schep meer banen en vergroot de belastingbasis. Bestraf de mensen niet omdat ze een baan hebben, aldus Nonde.

De overgrote meerderheid van de 10 miljoen Zambianen is te jong om te werken, doet aan overlevingslandbouw of heeft geen werk. Volgens de Wereldbank moet 80 procent van bevolking rondkomen met minder dan 1 dollar per dag. Maar ook de meeste ambtenaren en andere Zambianen met een geregelde baan leven niet tussen de vetpotten. Zeven op tien van de mensen die voor de overheid werken, verdienen minder dan 100 dollar per maand.

De vakbonden eisen dat de regering publiek maakt aan welke voorwaarden Zambia precies moet voldoen om in aanmerking te komen voor de internationale schuldverlichting. We weten niet waar we staan en we kennen zelfs de voorwaarden niet die Zambia heeft onderschreven, klaagt Nonde. We betalen maar voor de excessen van de regering, en zij zeggen het allemaal dient om het HIPC te halen. Het zijn altijd de arbeiders die opofferingen moeten doen, nooit de regering. Critici steigeren omdat er in het begrotingsvoorstel geen sprake is van bezuinigingen als een uitdunning van de regering of het beperken van de buitenlandse reizen van de president. Volgens de regering leveren dergelijke maatregelen nauwelijks iets op.

De vakbonden krijgen steun van de oppositiepartijen en zelfs van de volksvertegenwoordigers van de regerende Movement for Multi Party Democracy (MMD). Voormalig Arbeidsminister Peter Machungwa waarschuwt dat de bedrijven de loonstop zullen proberen te volgen. Onder die aftakeling van de koopkracht zal volgens hem uiteindelijk de hele economie lijden.

De vertegenwoordigers van het IMF en de Wereldbank in Zambia ontkennen dat zij de regering de omstreden loonstop en belastingverhoging hebben ingefluisterd. We willen alleen dat de regering de nodige financiële discipline aan de dag legt om de schuldkwijtschelding te kunnen toestaan, zegt Ohene Nynanin van de Wereldbank. Dat zou cruciaal zijn voor de ontwikkeling van het land. Het zou de kredietrating van het land verbeteren en meer buitenlandse steun opleveren.

De Zambiaanse ambtenaren gingen vorig jaar twee keer in staking. De overheid werd daardoor wekenlang lamgelegd.