Protestactie asielzoekers op Lampedusa bezorgt Italië kopzorgen

Meer dan 600 vluchtelingen op het eiland Lampedusa trokken zaterdag de straat op. Ze liepen weg uit het asielcentrum waar ze verblijven en sloten zich aan bij een betoging van lokale bewoners. Die protesteerden tegen de opening van een bijkomend asielcentrum op het eiland. Dat zou de overbevolkingsproblemen in het bestaande centrum niet oplossen, terwijl het eilandje er meer en meer als een gevangenis zou beginnen uitzien. De vluchtelingen bekritiseerden op hun beurt de manier waarop ze behandeld worden, en vroegen om hun vrijheid.

Op weg naar Europa

Lampedusa is een klein Italiaans eiland ten zuiden van Sicilië op zowat 100 kilometer van de Tunesische kust. Het maakt deel uit van de Pelagische eilanden en telt amper 5300 inwoners die voornamelijk leven van visvangst en toerisme. Het is een populaire tussenstop voor Afrikaanse vluchtelingen die Europa proberen te bereiken. Nochtans is de oversteek vanuit onder meer Libië en Tunesië niet zonder gevaar. Elk jaar verdrinken tientallen vluchtelingen op weg naar Lampedusa.

Steeds grotere toestroom

De voorbije jaren is het aantal migranten die op het eiland strandden exponentieel toegenomen. In 2003 ging het nog om 8.800 personen, vorig jaar zouden volgens het Italiaans Ministerie van Binnenlandse Zaken maar liefst 31.700 vluchtelingen vanuit Afrika overgekomen zijn. Velen onder hen hoopten door te kunnen reizen naar het Italiaanse vasteland, waar migranten al dan niet legaal werk kunnen vinden in de fruitteelt.

Andere aanpak

Tot voor kort was dat geen ijdele hoop. Al wie aankwam op Lampedusa werd na enkele dagen overgebracht naar een asielcentrum op het vasteland. Daar wachtten ze dan hun asielprocedure af. Wie vervolgens geweigerd werd, kon echter vrij makkelijk in de illegaliteit verdwijnen vooraleer men hen kon terugsturen. Om dit in de toekomst te vermijden besliste de Italiaanse regering begin dit jaar om voortaan de vluchtelingen op Lampedusa te houden tijdens hun asielprocedure. Zo zouden ze nergens naartoe kunnen vluchten bij een negatief antwoord, waarop de autoriteiten voldoende tijd zouden hebben om hen weer naar hun land van herkomst over te brengen.
Daar bleken de faciliteiten op Lampedusa echter niet op voorzien. Op amper een maand tijd raakte het asielcentrum er volkomen overbevolkt. Zowat 2.000 mensen zitten er opeengepakt in gebouwen waar in feite maar plaats voorzien is voor 850. Dat was ook de VN niet ontgaan. Vorige week uitte de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de VN (UNHCR) nog scherpe kritiek op de omstandigheden in de gesloten instelling: “Honderden mensen zijn er genoodzaakt om buiten te slapen, enkel bedekt met wat plastic”, aldus een woordvoerder. De Italiaanse overheid moet volgens de VN dringend werk maken van een oplossing.

Kritiek niet geapprecieerd

Of de regering-Berlusconi daar oren naar heeft, is nog maar zeer de vraag. Eind oktober vorig jaar gooide ze al de plaatselijke afdeling van Artsen Zonder Grenzen van het eiland. Die had toen kritiek geleverd op de sanitaire voorzieningen van het asielcentrum in kwestie. Het gedwongen opschorten van de activiteiten van AZG oogste verontwaardiging vanuit verschillende hoeken. De lokale regering kan namelijk zelf nauwelijks medische ondersteuning bieden aan de vluchtelingen. Dat is nochtans noodzakelijk, zeker aangezien de laatste jaren meer en meer vluchtelingen afkomstig zijn uit oorlogsgebieden zoals Ethiopië en Somalië. Er komen ook meer en meer zwangere vrouwen toe op het eiland.

Berlusconi minimaliseert problemen

Premier Berlusconi zelf liet in een eerste reactie op de protestacties van dit weekend weten dat de toestand inmiddels opnieuw onder controle is. De meeste ‘uitgebroken’ migranten keerden na de betoging weer terug naar het asielcentrum. Berlusconi vond voorts dat de berichtgeving in de media rond het voorval misleidend was. De asielzoekers hebben op Lampedusa namelijk weldegelijk bewegingsvrijheid. “Het is geen concentratiekamp. Ze zijn vrij om naar buiten te gaan en een biertje te gaan drinken.”, volgens de premier.
Nochtans was lang niet iedereen zo overtuigd van de goede afloop. De lokale overheid sloot dit weekend uit voorzorg de luchthaven van het eiland, uit vrees dat de protestanten de landingsbaan zouden bezetten. Elders dreigden een twintigtal migranten die zich afgescheiden hadden van de betoging er mee om zelfmoord te plegen als de toestand er niet snel zou op verbeteren.

Maroni houdt voet bij stuk

Voor de minister van Binnenlandse Zaken, Roberto Maroni, bewijst het hele voorval dat de door hem voorgestelde snellere asielprocedure gauw bekrachtigd dient te worden. Zo zou men veel sneller kunnen overgaan tot het repatriëren van de geweigerde asielzoekers.