Recht op informatie succesvol wapen in strijd tegen corruptie

De wet op het recht op informatie werd ongeveer een jaar geleden goedgekeurd
door het parlement van de staat Delhi. Parivartan leert de mensen hoe zij
zich kunnen beroepen op het recht op informatie om hun dagelijkse problemen
op te lossen. En tot verbazing van velen lijkt de overheid eindelijk wakker
te worden. Zaken die al lang aansleepten krijgen nu plotseling wel de nodige
aandacht van de ambtenaren.

Zo probeerde Ashok Gupta jaren een elektriciteitsaansluiting te krijgen voor
zijn woning in het oostelijke deel van Delhi. Hij had zijn pogingen gestaakt
omdat nog heel veel mensen voor hem ook op een aansluiting wachtten. Maar na
de goedkeuring van de nieuwe wet vroegen Gupta en zijn buren wie precies
verantwoordelijk was voor de trage gang van zaken, waarom er geen rekening
was gehouden met hun klachten en - vooral - wat ze konden aanvangen tegen
ambtenaren die hun werk niet doen. Het leek wel alsof er plots een knop was
omgedraaid, vertelt Gupta. De ambtenaren schoten meteen in actie en algauw
hadden we stroom zonder dat we iemand smeergeld hoefden te geven. Ze
begonnen ons zelfs op te bellen om te vragen of we tevreden waren met de
aansluiting en of er nog andere problemen waren.

M.J. Alam, die vorig jaar een gezwollen elektriciteitsrekening ontving,
tekende verschillende keren vergeefs protest aan bij het overheidsbedrijf.
Na de tussenkomst van Parivartan kreeg hij bijna meteen een gecorrigeerde
rekening toegestuurd. In de Patparganj-wijk raakte het drinkwater eerder dit
jaar vermengd met rioolwater en verschillende inwoners werden ernstig ziek.
Opnieuw kon de zaak worden opgelost door om informatie te vragen, hoewel
verscheidene eerdere pogingen om de ambtenaren in beweging te krijgen waren
mislukt. In de wijk Pandav Nagar bleek een waterleiding al maanden te
lekken. Klachten haalden eerst niets uit, maar opnieuw schoten de ambtenaren
in actie nadat er een aanvraag om informatie werd ingediend. Het lek was na
enkele uren gedicht. Aannemers wagen het niet langer slordig werk af te
leveren op een vuilnisbelt, uit angst dat de omwonenden zullen vragen of ze
de details van het contract mogen zien en mogen weten hoe de middelen
eigenlijk worden ingezet.

De nieuwe wet is niet alleen een grote hulp voor mensen uit de middenklasse
zoals Gupta, maar ook voor de armen. Triveni is een straatarme vrouw uit de
nederzetting Sundar Nagri. Zij heeft recht op graan tegen een speciale
gunstprijs, maar dat werd haar een hele tijd niet toegestaan. Toen zij
informatie vroeg over het graan dat werd aangekocht en aangeboden tegen een
goedkopere prijs, kreeg ze meteen de portie waar ze recht op had. Volgens
medewerkers van Parivartan stelde Triveni met haar actie het koloniale
administratieve systeem aan de kaak, dat nog vasthoudt aan anachronistische
wetten als de ‘Wet op het Openbaar Geheim en de Gedragsregels voor de
Ambtenarij’ uit 1923, die de communicatie over alle officiële documenten
verbiedt. De lage graad van alfabetisering en het gebrek aan doeltreffende
communicatie-instrumenten en procedures maakt alles er natuurlijk niet
gemakkelijker op. In overheidskantoren in het hele land liggen overal
stapels stoffige dossiers weg te rotten en het kan dan ook soms dagen duren
voor het juiste document terug te vinden is.

Said Santosh, een medewerkster van Parivartan, vindt dat gewone mensen door
de wet een nieuwe waardigheid en respect hebben gekregen omdat het
verkrijgen van informatie nu gewoon een recht is waarop ze zich kunnen
beroepen. Als actievoerder wijst zij de mensen op het bestaan van de wet en
zij merkt ook dat de ambtenaren haar nu met meer respect behandelen. Anand
Panini, een andere actievoerder, geeft wat meer uitleg: De wet op het recht
op informatie verzoekt de betrokken ambtenaren om de vraag binnen een
bepaalde tijd te beantwoorden, anders kan de zaak worden overgemaakt aan de
Openbare Klachtencommissie. Meestal verkiezen zij het euvel te verhelpen
zonder dat al hun talmen en fouten aan het licht komen.

Arvind Kesriwal, secretaris van Parivartan, geeft toe dat er in Delhi
aanvankelijk wel wat problemen waren met de uitvoering van de wet. Maar de
minister-president van de staat, Sheila Dixit, heeft haar volledige steun
verleend. Het is te danken aan haar betrokkenheid dat de ambtenaren de wet
nu ernstig nemen, aldus Kesriwal. In verscheidene andere Indiase staten
bestaat al een gelijkaardige wet, maar tot nu toe is er nog geen wetgeving
hierover op het niveau van het hele land. Bovendien vormt de toenemende
privatisering van de openbare nutsvoorzieningen een bedreiging voor een
effectieve uitoefening van het recht op informatie, aangezien
privé-bedrijven niet onder deze wet vallen.

Volgens de mensen van Parivartan moeten mensen in Delhi sinds de
privatisering van de elektriciteitsvoorzieningen in de loop van dit jaar
weer langer wachten voor hun klachten worden behandeld. Voor diensten als de
vuilnisophaling, watervoorziening en rioleringen - die nog altijd in handen
zijn van de staat - bestaat er een intussen wel een goede kans dat de ooit
apathische inwoners van Delhi stilaan de gewoonte krijgen om te vragen wat
er aan de hand is en wie er eigenlijk met de voordelen gaat lopen.