Red financiering voor ontwikkeling

 De noden zijn groot. Daarover is alvast iedereen het eens.  Een aantal derde wereldlanden kregen in de voorbije 5 jaar wat economische ademruimte door de hoge grondstoffenprijzen. Maar met de voedselcrisis, de financiële crisis en met het vooruitzicht op grote klimaatschade zitten veel van hen alweer in de hoek waar de klappen vallen. We moeten niet één maar twee versnellingen hoger als we in in 2015 zelfs maar in de buurt van de millenniumdoelen komen.  En dat is toch een absolut minimum, 
Naar inhoud is de bijeenkomst in Doha erg belangrijk. Er wordt over volume en kwaliteit van de ontwikkelingssamenwerking gesproken, maar ook over noodzakelijke verbeteringen in het internationaal beleid en in het intern beleid van derde wereldlanden. Van schuldenlast, over handelsbeleid en opbouw van efficiënte  belastingsdiensten naar de reorganisatie van internationale instellingen, de strijd tegen de klimaatverandering  en het vermijden van grote systeemcrisissen. In principe kan het allemaal.
Of er ook iets bruikbaars uit de bus komt hangt af van de politiek wil van de onderhandelende landen. En daar loopt het grondig mis. De politieke druk om van Doha iets te maken was al niet erg groot bij het begin van de voorbereiding. De Europese Unie wou geen lange onderhandelingen, treuzelde lang met het bepalen van de standpunten die het in Doha zou verdedigen, en zorgde voor vertraging.

Herbevestiging

De Unie maakte er ook geen geheim van dat ze herbevestiging van wat zes jaar geleden in Monterrey was beloofd eigenlijk al ruim voldoende vond. Ze wou het pakket wel aanvullen met enkele voorstellen om de ‘nieuwe uitdagingen’ zoals de voedselcrisis en  de klimaatverandering te lijf te gaan . De ontwerpteksten waren navenant. Vlak, weinig geïnspireerd,en op sommige punten eerder een achteruitgang dan een sprong voorwaarts vergeleken met Monterrey.
De financiële crisis schudde de kaarten nog eens door elkaar. Aanvankelijk leek het alsof het financieel bloedbad in de grote westerse economiën de conferentie in Doha politiek belangrijker zou maken. Grote namen werden aangekondigd. Staatshoofden zouden vlak voor de conferentie in conclaaf gaan om remedies tegen de crisis te bedenken.
Toen werd beslist werd om het zwaartepunt van de discussie rond de nieuwe financiële architectuur te verleggen naar de G-20, de groep van de rijkste landen, aangevuld door een handvol  belangrijke ontwikkelingslanden zoals China en India. Dat was geen goede zaak. Het verzwakt de positie van de Verenigde Naties, verbreedt de kloof tussen de rijkere en arme ontwikkelingslanden, en het was een regelrechte aanslag op de conferentie in Doha

In extremis

Het Doha proces verloor alle aandacht en politiek gewicht. Presidenten zeggen hun deelname op, of houden ze in beraad. Ook de  baas  van het IMF wil verstek laten gaan. België besliste slechts in extremis om zijn minister voor ontwikkelingssamenwerking te sturen. Gaan we naar een ‘top’ waar vooral Noordelijke landen vertegenwoordigd zijn door hoge ambtenaren, of op zijn best door een eenzame minister voor ontwikkelingssamenwerking? De kans op een politieke doorbraak ter plekke is daardoor vervlogen
Het is ongerijmd. Het FFD proces biedt kansen om een hele reeks bronnen voor ontwikkelingsfinanciering aan te boren op alle mogelijke niveaus. Het is een uitgelezen forum om iets te doen aan het ontstellend gebrek aan coherentie tussen verschillende beleidstereinen en tussen de grote internationale instellingen.
Het biedt een kans om gevaarlijke gaten in de internationale regelgeving te dichten bijvoorbeeld op het vlak van internationale coördinatie rond belastingen of het aanpakken van belastingparadijzen. Het zou kunnen helpen om een financiële architectuur uit te bouwen die crisissen voorkomt of minstens tempert. En precies dat proces wordt door de financiële crisis en de daarrond  gevoerde machtsspelletjes onderuit gehaald.
Dit lijkt verdacht veel op het oude beleid van VS, de EU en de andere rijke landen, om macht over economie en financieel beleid weg te halen bij de VN, en toe te vertrouwen aan instellingen en fora waar ze zelf de plak zwaaien. Al zouden ze met het opwaarderen van de G-20 wel eens in hun eigen voet kunnen schieten. Landen als India, Brazilië en China zijn geen doetjes
 
Financiering voor ontwikkeling moet worden gered. En als onze regeringen een beetje lange termijn zicht hebben doen ze het niet alleen voor de anderen, maar ook voor zichzelf.

Er moet meer komen dan het verplichte zinnetje over hoe diep en desastreus de financiële crisis wel is.

Lijstje

We hebben een hele lijst voorstellen die we in Doha willen verdedigen: Meer en betere hulp. Een duidelijke en prominentere plaats in de financiering van ontwikkeling, voor de inbreng van vrouwen, het belang van de factor arbeid, en de extra noden door de klimaatverandering.
Een neutraler schuldenbeleid op basis van een behandeling door een onafhankelijk panel. Een handelsbeleid dat werkt voor en niet tegen ontwikkeling, en dat dus ook niet met machtsargumenten aan derde wereldlanden wordt opgedrongen . Een doorbraak voor nieuwe financieringsbronnen. De erkenning van de nood aan bindende regulering van de grote privé actoren in de wereldeconomie. Een sterk opvolgingsmechanisme voor FFD.
Het zijn goede ingrediënten voor een wat evenwichtigere en meer leefbare wereld. Maar alle inspanningen  in Doha zijn misschien kosten op het sterfhuis als we er niet in slagen om in te breken in het debat rond de hervorming van de financiële sector en er mee helpen zorgen voor een grondige hervorming en een bindende regelgeving.
De financiële wereld is immers de onbetrouwbare ruggengraat van de wereldeconomie. Financiële crisissen veroorzaken niet alleen schokken in de bankwereld, ze vertalen zich ook rechtstreeks in doffe ellende voor miljoenen mensen.  Daarom verdient financiële stabiliteit een volwaardige plaats bij de ‘global public goods’ én op de agenda van de vergadering in Doha.

Belastingparadijzen

Als we echt moeten kiezen, ligt de prioriteit deze keer op de financiële crisis en het internationaal belastingsbeleid. Dat belastingsbeleid is internationaal een groot gat. De Belastingparadijzen bliven ervoor zorgen dat een massa nuttig kapitaal aan belasting en gebruik voor ontwikkeling ontsnapt.
In Doha kunnen wat stappen gezet worden: een akkoord over een belasting op munt- en financiëler transacties, een principeakkoord over het aanpakken van de belastingparadijzen , en een opwaardering van het expertencomité over belastingsaangelegenheden van de VN (als eerste stap in intensievere internationale coördinatie).
België is hier relatief goed geplaatst . Aan de ene kant heeft het een wet op een belasing op munttransacties die ze internationaal veel beter zou kunnen verdedigen. Aan de andere kant onderhoudt de overheid regelingen die
Ons land steevast in het OESO lijstje van belastingparadijzen doet terecht komen. We zouden een stuk geloofwaardiger overkomen in deze discussie als daar komaf mee gemaakt werd.

Verplicht zinnetje

Over de financiële crisis kan met gewoon niet zwijgen op een conferentie over financiering voor ontwikkeling. Maar er moet meer komen dan het verplichte zinnetje over hoe diep en desastreus deze crisis wel is.
In Doha moet beslist worden om de VN een belangrijke stimulerende en coördinerende rol te geven in het opbouwen van een nieuwe financiële architectuur. Dat vloekt met de traditionele standpunten en ‘kultuur’ van westerse landendie liever hun heil zoeken bij door het westen gedomineerde instellingen zoals het IMF. Maar België moet deze keer maar eens zijn nek uitsteken en dat voorstel ondersteunen.