Regenmakers hopen op miljoenenbudget

In Pakistan worden al sinds de jaren 50 experimenten uitgevoerd om wolken
‘op bevel’ te laten uitregenen boven droge gebieden. De kunst is de
waterdamp die samengepakt zit in wolken op het juiste ogenblik te doen
condenseren, zodat er zich regendruppels vormen. Daartoe worden wolken uit
een vliegtuig of met krachtige spuiten vanop de grond met chemische stoffen
besproeid. In de zomer wordt daarvoor natriumchloride (keukenzout) gebruikt,
in de winter bevroren koolstofdioxide of zilverjodide.

De eerste experimenten leverden bemoedigende resultaten op, maar omdat de
landbouw in Pakistan toen nog niet echt door de droogte bedreigd leek, werd
het onderzoek niet systematisch voortgezet. De afgelopen jaren bleef de
regen echter veel vaker uit. In 2000, toen het zuiden van het land weer een
ernstige droogteperiode doormaakte, zette president Pervez Musharraf het
licht op groen voor een nieuwe reeks experimenten. Op basis van de
ervaringen met de 71 proefnemingen die de afgelopen twee jaar zijn
verzameld, hebben de medewerkers van het Departement Meteorologie een plan
uitgewerkt om op grotere schaal artificiële regen te maken.

Twee miljoen euro is een aardig bedrag voor een land als Pakistan, maar
niets doen kost ook geld, rekenen de meteorologen voor. De droogte waarmee
de boeren eind vorig jaar en begin dit jaar af te rekenen kregen, leidde
ertoe dat de Pakistaanse landbouwopbrengsten de voorbije 12 maanden maar met
1,4 procent stegen, een resultaat dat ver beneden de verwachtingen lag.
Vooral in Baluchistan, het zuiden van Sindh en in de Colistan-woestijn in
het oosten van de provincie Punjab zouden de boeren blij zijn met elke extra
druppel regen - zowel de productie van fruit en granen als de veeteelt
lijden er zwaar onder het gebrek aan water. Ook de waterkrachtcentrales
waarover Pakistan beschikt, kunnen niet op volle kracht draaien dor de
droogte.

Qamar-uz-Zaman Chaudhry, de directeur-generaal van het Departement
Meteorologie, stelt de regering voor een onafhankelijke ‘Dienst voor
Weersverandering’ op te richten die zich alleen zou bezighouden met pogingen
om het meer te laten regenen. Op die manier zou de wetenschap van het
regenmaken op permanente basis verder kunnen ontwikkeld worden. Chaudhry
begroot de extra kost van die maatregel op 100 miljoen roepie (2 miljoen
euro). Met dat geld kunnen bijkomende fysici worden aangetrokken - nu heeft
het departement er maar een handvol in dienst - en kunnen extra materiaal en
vlieguren worden betaald om de wolken op grotere schaal te lijf te gaan. Ook
de bodemstations waar alle waarnemingen worden gedaan, zouden gemoderniseerd
worden.

Chaudhry waarschuwt wel voor overdreven optimisme. Volgens Amerikaanse
cijfers kennen pogingen om regen te maken in vijf tot 20 procent van de
gevallen succes. Amerikaanse experts geven ook toe dat de neveneffecten en
vooral de effecten op lange termijn van de techniek nog grotendeels onbekend
zijn. Regenval die op verkeerde plaatsen terecht komt, kan gewassen of
gebouwen beschadigen. Een teveel aan regen kan ook erosie veroorzaken, of
kan hoog in de bergen het evenwicht tussen sneeuwval en dooiperiodes
verstoren. Ook de ingewikkelde relaties tussen dier- en plantensoorten
kunnen in de war worden gestuurd.

Volgens de Pakistaanse milieuwet van 1997 moeten alle projecten in de
planningsfase onderworpen worden aan een milieueffectenstudie. Maar tot
hiertoe is nog geen enkel experiment met artificiële regen onderzocht. De
experimenten hebben geen negatieve gevolgen, weet vice-directeur van het
Departement Meteorologie Ziauddin Ahmed zeker.