'Regering moet bendegeweld halt toeroepen'

Een lokaal conflict dat draait om de zeggenschap over kleine hoeveelheden olie, kan onmiddellijk wereldwijde gevolgen hebben. Toen Alhaji Dokubo Asari, de leider van een invloedrijke bende in de Nigerdelta in september dreigde een volledige oorlog uit te roepen, bereikten de wereldwijde olieprijzen die door het escalerende conflict in Irak en spanningen in Venezuela al onstabiel waren, de historische hoogte van vijftig dollar per vat en meer. Volgens Human Rights Watch toont het incident aan hoe belangrijk het is om de dieperliggende oorzaken van het geweld aan te pakken.

Alleen al in het voorbije jaar vielen tientallen onschuldige dodelijke slachtoffers in Nigeria en honderden strijders kwamen om het leven. Tienduizenden mensen sloegen op de vlucht voor het geweld en raakten ontheemd. Scholen en huizen werden vernield. Human Rights Watch roept in haar rapport de regering op om te zorgen voor voldoende politieagenten om de bevolking tegen geweld te beschermen, de verkoop van lichte wapens aan te pakken en meer onderwijs- en jobkansen te creëren voor jongeren in de Nigerdelta. Werkloze jongeren laten zich gemakkelijk recruteren door de bendes.

Duurzame stabiliteit in Rivers State in de Nigerdelta is volgens het HRW-rapport alleen maar mogelijk wanneer de regering ervoor zorgt dat de verantwoordelijken voor het geweld, waaronder de beambten van de lokale regering die bendes gesteund hebben, vervolgd worden. De Nigeriaanse overheid moet een einde maken aan de cultuur van straffeloosheid die de motor is van de dodelijke cyclus van geweld in de olierijke delta, zegt Peter Takirambudde, Afrika-directeur van HRW.

Takirambudde roept de olie-industrie op om erop toe te zien dat haar fondsen voor lokale gemeenschappen niet in handen vallen van de aanstokers van het geweld. Ze moeten gebruikt worden voor de vooropgestelde doelen. Volgens Mike Clough van HRW heeft de oliereus Shell al dingen ondernomen om dit probleem aan te pakken. Maar nu is het aan de centrale regering om in actie te komen. De vraag is of de regering de onderliggende problemen kan aanpakken in plaats van een korte termijndeal af te sluiten met de bendes om hen een tijdje stil te houden.

De belangrijkste stad van Rivers State is Port Harcourt, ook wel de oliehoofdstad van Nigeria genaamd. Zoals in de rest van de delta is olie in Rivers State de belangrijkste bron van welvaart maar al een decennium lang resulteert de strijd om de controle over olie in geweld. Sinds het einde van 2003 vechten twee bendes - de Vrijwilligerskracht van het Volk van de Nigerdelta (NPDVF) van Asari en de Burgerwacht van de Nigerdelta (NDV) onder leiding van Ateke Tom - openlijk om enkele strategische dorpen ten zuidoosten en zuidwesten van Port Harcourt.

Het probleem is niet beperkt tot deze regio, aldus Clough. Het is een veel algemener probleem in Nigeria. Het heeft te maken met transparantie en de verdeling van olie-inkomsten. Zo lang er over de bestemming van dit geld onduidelijkheid blijft bestaan, zullen mensen er over blijven vechten en het geweld verder aanwakkeren.

De olie-opbrengsten vloeien grotendeels in de zakken van oliebedrijven en de regering. De minderheidsgroeperingen in de olierijke regio’s leven vaak in armoede en hebben geregeld te maken met geweld en vervuiling. Die situatie werd in 1995 wereldwijd onder de aandacht gebracht, toen het militaire regime van generaal Sani Abacha de bekende Nigeriaanse schrijver en activist Ken Saro-Wiwa liet ophangen. Samen met acht leden van het Ogoni-volk werd hij ter dood veroordeeld. Ken Saro-Wiwa richtte zijn pijlen vooral op oliebedrijf Shell. (KC/JS)