Regering wil waterbeleid omgooien

Veel inwoners van de Zuid-Indiase stad Chennai (Madras) zeggen geen schrik
te hebben van de privatisering van de drinkwaterdistributie in hun stad.
Zuiver water is in veel wijken al langer koopwaar, en de openbare
drinkwaterdistributie is hoogst onregelmatig. We geven er niet om wat te
betalen voor water als we niet langer urenlang moeten aanschuiven voor een
paar liter, zegt Kamalam. Arme vrouwen als zij verliezen uren met wachten
bij openbare waterkranen of tankwagens die het vitale vocht aanvoeren. Die
tijd kunnen ze beter besteden door voor hun kinderen te zorgen,
huishoudelijk werk te verrichten of iets bij te verdienen door klusjes op te
knappen.

Chennai heeft vaak met watertekorten te kampen. Natuurlijke watervoorraden
zijn daardoor ware goudmijntjes geworden voor de eigenaars. Niet lang
geleden stootten zakenlui op een grote grondwatervoorraad ten zuiden van de
stad. Ze verdienden scheppen geld door het kostbare vocht met tankwagens
naar de stad te voeren en daar te verkopen. Volgens de Indiase wetgeving
behoren grondwatervoorraden toe aan de eigenaar van het land waaronder ze
schuilgaan. Maar door de overmatige exploitatie van de nieuw ontdekte
waterreserves ten zuiden van de stad begon de grondwaterspiegel in die
streek wel gevaarlijk te zakken. Volgens Shanta Sheela Nair, de hoogste
ambtenaar in de administratie van de deelstaat Tamil Nadu, kon er maar een
eind gemaakt worden aan de roofbouw doordat alle omringende bewoners die
last kregen van het dalende grondwaterpeil samen een vuist maakten en
daardoor een gerechtelijk optreden mogelijk maakten.

De problemen met de drinkwatervoorziening in Chennai en andere droge
plaatsen in India hebben er voor gezorgd dat mensen ook op veel kleinere
schaal overal naar water zijn beginnen te boren. Uit al die kleine putten
samen wordt vaak ook te veel water bovengehaald, en bovendien is het water
van dergelijke putten vaak vervuild.

Shanta Sheela Nair probeert de inwoners van Chennai te overtuigen waar
mogelijk hun putten op te geven en in de plaats daarvan het regenwater te
verzamelen dat in de moessonmaanden met bakken uit de hemel valt. Dat is
veel goedkoper dan mensen denken, zegt Nair. Ik heb thuis voor minder dan
10 euro een regenwatercollector laten installeren. Buiten de stad kunnen
boeren met datzelfde doel kleine dammetjes en bijhorende waterreservoirs
aanleggen. ‘Water harvesting’ - het ‘oogsten’ van regenwater - is het begrip
waaronder al die technieken vallen.

Ambtenaren als Nair zijn voorlopig dun gezaaid in India. De centrale
overheid ligt nog veel te weinig wakker van de problemen die de uitputting
en de vervuiling van grondwatervoorraden met zich meebrengen, en voert
volgens critici zelfs een beleid dat de verspilling of de ongelijke
verdeling van watervoorraden nog aanmoedigt. Lokale besturen kunnen
bijvoorbeeld nog geen officiële rol spelen bij de controle van wat er met de
watervoorraden in hun gebied gebeurt, waardoor vaak gewoon het recht van de
sterkste geldt.

Maar de Indiase premier Atal Bihari Vajpayee heeft maandag wel laten weten
ervoor gewonnen te zijn de plaatselijke gemeenschappen als de rechtmatige
behoeders van het water te erkennen en de centralisering van het
waterbeleid op te geven. Die ideeën komen van experts als L.C. Jain, een
voormalig lid van de machtige Planning Commission van de Indiase overheid
maar later ook vice-voorzitter van de Wereldcommissie voor de Dammen, een
internationaal orgaan dat zijn licht deed schijnen over de voor- en nadelen
van grote dammenprojecten. Jain vindt dat India in de eerste plaats dringend
werk moet maken van een programma om overal regenwater te gaan oogsten. De
uitvoering van dat programma moet volgens hem in handen gegeven worden van
de ‘panchayats’, de dorpsraden. Jain zegt dat hij het huidige Ministerie van
Watervoorraden meteen zou afschaffen en vervangen door een raad die toezicht
kan houden op een evenwichtige en duurzame exploitatie van de watervoorraden
in het land. Nu investeert de overheid volgens Jain te veel in grote en
middelgrote irrigatieprojecten waarvan vooral de aannemers beter worden.

Nu de centrale regering geneigd lijkt haar greep op het waterbeleid te
lossen, moet wel nog worden beslist wie de vrijgekomen plaats zal innemen -
lokale openbare drinkwatermaatschappijen met verkozen toezichtraden, of
private ondernemingen. Grote internationale watermaatschappijen staan te
drummen om aan de slag te kunnen in een nog vrijwel maagdelijk gebied met
meer dan één miljard potentiële klanten. Volgens Junaid Ahmed, het hoofd van
het Programma voor Water en Sanitaire Voorzieningen van de Wereldbank, is
het in elk geval nodig dat de Indiase bevolking doorkrijgt dat zuiver water
wel iets mag kosten.