Regering zegt woekeraars de wacht aan

Voor Maeda, een 54-jarige werknemer van een confectiebedrijf die drie jaar geleden zijn baan verloor, kwamen de problemen onverhoeds snel. Zoals dat in Japan wel meer gebeurt, vertelde Maeda zijn vrouw niet dat hij op straat was gezet. Met wat hij als taxichauffeur verdiende, kon hij de schijn niet ophouden, en daarom leende hij elke maand kleine bedragen om zijn huis te kunnen blijven afbetalen en de schoolkosten van zijn kinderen te financieren. Omdat hij geen vaste baan heeft, kon Maeda daarvoor alleen terecht in het illegale circuit, waar veel hogere interesten worden aangerekend dan de 29,2 procent waaraan geldschieters zich officieel moeten houden. Nu staat Maeda vijf miljoen yen (35.000 euro) in het krijt, geen onoverkomelijk bedrag in een land waar het gemiddeld jaarinkomen ongeveer 30.000 euro bedraagt, maar een huizenhoog probleem voor iemand die geen werk heeft.

Volgens Yoshio Honda, de woordvoerder van de Groep tegen Woekeraars uit Tokio, zitten ongeveer 2 miljoen landgenoten in de klauwen van yamikinyu, illegale financiële instellingen die geld uitlenen tegen woekerinteresten en hun klanten met dreigementen aan zich gebonden houden. De situatie is verschrikkelijk, zegt advocaat Kenji Utsunomiya van de Landelijke Groep ter Bestrijding van Illegale Geldschieters. De regering heeft te lang laten betijen. Net als tientallen zelfhulpgroepen die zich met het probleem bezighouden, eist de organisatie van Utsunomiya een krachtdadige aanpak van de woekeraars en meer hulp voor de gedupeerde ontleners.

Het is duidelijk dat de nieuwe wet alleen niet zal volstaan. De landelijke Groep ter Bestrijding van Illegale Geldschieters heeft al 5.000 dubieuze geldschieters gemeld bij de gerechtelijke overheid in Tokio. Honda van de Groep tegen Woekeraars schat het aantal geldschieters dat tot de orde zou moeten worden geroepen op 10.000. Maar in 2002 werden er volgens de cijfers van het ministerie van Justitie in heel het land maar 238 gevallen van woekerpraktijken onderzocht. Dit jaar heeft het bestuur van de agglomeratie Tokio wel het aantal medewerkers verdubbeld dat zich met dergelijke onderzoeken bezighoudt.

De Japanse woekeraars kregen massa’s klanten door de recessie die Japan nu al langer dan 10 jaar in haar greep houdt. In april steeg het werkloosheidscijfer tot 5,4 procent, een record voor Japan. Veel Japanners hebben de tering nog altijd niet naar de nering gezet, maar officiële banken komen niet meer zo makkelijk met kredieten over de brug. Samen met de lakse controle op het doen en laten van kleine ondernemingen geeft dat de yamikinyu vrij spel. Naast oudere werklozen raken ook veel jongeren die hun toevlucht nemen tot illegale geldschieters hopeloos bedolven onder schulden.

Veel woekeraars maken deel uit van criminele netwerken. Er zijn gevallen bekend van huisvrouwen die geld beginnen te lenen omdat hun man niet meer voor alle gezinsuitgaven kan instaan, en uiteindelijk door hun geldschieters in de prostitutie worden gedwongen. Stilaan begint het de Japanse overheid te dagen dat dergelijke schuldenaars slachtoffers zijn die snel hulp nodig hebben.