Religieuze leiders en wetenschappers kanten zich tegen 'mini-nukes'

De 76 ondertekenaars van de oproep, waaronder ook vier Nobelprijswinnaars, drukken in het bijzonder hun bezorgdheid uit over de Amerikaanse plannen om een nieuwe generatie van kleine atoomwapens te ontwikkelen. Die kunnen gebruikt worden tegen doelwitten die beschermd worden door rotsen of dikke lagen beton, zonder dat een groot gebied door straling verontreinigd wordt. Zelfs het gebruik van zogenaamde ‘mini-nukes’ en ‘bunker-busters’ zou rampzalige gevolgen hebben, luidt de tekst. Daarom wordt de oproep ook gelanceerd met een gevoel van hoogdringendheid, zegt Robert Edgar, secretaris-generaal van de NCC. De Nationale Raad van Kerken vertegenwoordigt 140.000 protestantse congregaties in de VS. De initiatiefnemers vinden het ook zorgwekkend dat er van een echte nucleaire ontwapening nog altijd geen sprake is.

Volgens de oproep zijn kernwapens inherent immoreel. Dreigen met het gebruik van atoomwapens is moreel fout omdat het neerkomt op de gijzeling van onschuldige mensen vanuit politieke en militaire overwegingen.

De VS en Rusland bezitten elk nog ongeveer 10.000 tactische en strategische kernwapens. China heeft volgens schattingen van het in Washington gevestigde Centre for Defence Information (CDI) 400 kernkoppen, Frankrijk 350 en Groot-Brittannië 185. Grote vraagtekens bestaan rond het Israëlische arsenaal, dat misschien wel 200 kernwapens omvat. India zou over meer dan 60 kernkoppen beschikken, Pakistan over 48. De CIA denkt dat Noord-Korea al verscheidene jaren twee atoomwapens opgeslagen houdt.

Volgens het in 1968 ondertekende Non-Proliferatieverdrag moeten de atoommachten niet enkel verhinderen dat kernwapentechnologie verder verspreid wordt, maar moeten ze zelf ook streven naar nucleaire ontwapening. Die laatste verplichting werd in 1996 bekrachtigd door het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. In 2000 bevestigden de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad (De VS, Rusland, Frankrijk, Groot-Brittannië en China) nog eens hun intentie om hun kernwapenarsenalen af te bouwen.

De VS lijken onder president George W. Bush niet meer zwaar aan dat engagement te tillen. De Amerikaanse regering verzet zich tegen een totaal verbod op proeven met kernwapens - een belangrijke stap in de richting van nucleaire ontwapening - en houdt zich ook niet meer aan de in 1993 eenzijdig besloten stopzetting van de ontwikkeling van kleine atoomwapens. Vorig jaar kreeg het Pentagon 7,5 miljoen dollar voor onderzoek in die richting.

De oproep die maandag werd voorgesteld, is niet alleen gericht aan de atoommachten. Landen die nog geen kernwapens hebben maar wel aan de ontwikkeling ervan werken of denken, moeten dat streven opgeven. De internationale gemeenschap moet volgens de ondertekenaars werk maken van een beter non-proliferatierogramma om te vermijden dat andere landen of organisaties de hand kunnen leggen op kernwapens.

De initiatiefnemers leggen de nadruk op de ethische bezwaren die kunnen geformuleerd worden tegen het bezit van kernwapens. Het is goed om de woorden ‘zonde’ en ‘kwaad’ in deze context te gebruiken, zegt Helen Caldicott, de stichter van Physicians for Social Responsibility en het Nuclear Policy Research Institute die in 1985 een gedeelde Nobelprijs voor de Vrede in ontvangst mochten nemen. Haar inschatting van de situatie klinkt behoorlijk apocalyptisch. Mijn prognose is dat als er niets verandert en als Bush herverkozen wordt, er binnen 10 tot 20 jaar geen leven meer is op deze planeet, of heel weinig.