Revolutie op Paaseiland

De inwoners van Rapa nui, beter bekend als het Paaseiland, zijn in opstand gekomen en eisen dekolonisatie. De Chileense regering weigert met de bevolking te communiceren en treedt hardhandig op.
  • Trinidad Ferrada Het hotel wordt hardhandig ontruimd Trinidad Ferrada
Het Paaseiland, het meest  geïsoleerde, bewoonde eiland ter wereld, vooral bekend om de reuzenstandbeelden, de moais, kent deze dagen een revolutionaire crisis.  De autochtone bevolking van Polynesische oorsprong, de Rapa nui, eisen na een lange geschiedenis van kolonialisme en onderdrukking hun voorouderlijke gronden van de Chileense regering terug.  

Geweldloze bezetting


Marisol is de woordvoerster van de clan Hito die begin augustus 2010 het hotel Hanga Roa, gebouwd op de terreinen van hun voorouders, innam.  Met deze geweldloze bezetting hoopten zij tot een dialoog met de eigenaars en de regering en tot en oplossing voor hun probleem te komen.  Het terrein, gelegen aan de kustlijn in het centrum van Hanga roa, werd in 1970 door Veronica Hito aan de Chileense fiscus overgedragen toen die argumenteerde dat een hotel ten goede zou komen aan de ontwikkeling van het eiland. Ter compensatie bouwden ze voor haar een huis op een ander stuk van haar terrein.
Veronica Hito stelde ook de voorwaarde dat het stuk grond na haar overlijden weer zou worden teruggeschonken aan haar familie.  De regering schoof het stuk grond echter door aan CORFO ( Corporatie voor ontwikkeling van productie).  In 1974 werd het hotel Hanga Roa ingehuldigd en in 1981 werd het verkocht aan de Chileense particulier Hugo Salas , dit ingaande tegen ‘la ley Pascua,’ een wet uit 1966 die zegt dat alle gronden aan de Rapa nui behoren en niet verkocht mogen worden. 
Hoewel hij wist dat de clan Hito hun gronden weer terugeisten, verkocht hij in 2005 het hotel aan Sociedad Hotelera Interamericana  onder gezag van Christopher Shiess. Ondertussen is een keten van interesse en commerciële belangen rond dit stuk grond ontstaan.  De Rapa nui vrezen dat  bedrijven het eiland willen privatiseren en er casino’s en golfterreinen willen aanleggen. Niet enkel de clan Hito bezette als teken van protest hun voorouderlijk territorium.   Enkele gebouwen, die dienst deden voor de regering, werden bezet en teruggeëist. 

Grond is identiteit


Het is niet onwaarschijnlijk dat de Rapa nui zich net nu,  in de nadagen van de zonne-eclips op 11 juli, collectief bewegen om hun gronden terug te vorderen.  Dit natuurfenomeen kon op veel binnen-en buitenlandse belangstelling rekenen en bracht ongetwijfeld een gevoel van samenhorigheid bij de eilandbewoners teweeg.  
Het terugclaimen van de gronden is van heel speciale relevantie voor de Rapa nui,  het gaat hen er niet enkel om een stuk grond te recupereren als eigendom, het gaat er vooral omdat het  de plek is vanwaar ze afkomstig zijn.  In de cultuur Rapa nui zijn de afstamming en het territorium van groot belang voor de identiteit van elke familie. 

Het ontwaken van de Paaseilanders


Op 30 augustus stuurden de Rapa nui een openbare brief aan de Chileense president, ondertekend door de 36 clanvertegenwoordigers.  Daarin vragen zij naast de recuperatie van hun gronden ook het medebeslissingsrecht over thema’s die hen aanbelangen, en dit op eigen bodem. 
Zij willen dat het onrecht tegenover hen niet meer verborgen wordt gehouden voor de media, zij eisen dat de historische waarheid over hun eiland wordt erkend.  Zij willen ook een oplossing voor de ongecontroleerde immigratiestroom vanuit Chili die in deze kleine gemeenschap tot complexe situaties kan leiden. 
Zij willen een stop aan de overbevissing en onverschilligheid die de staat toont ten aanzien van hun natuurlijke rijkdommen. Zij eisen  een verlaging van de hoge persoons- en goederen vervoerskosten (vliegtuigmaatschappij LAN heeft een quasi monopolie over het luchtverkeer). Zij willen ook een deel ontvangen  van de belastingen die door de douane voor extreem afgelegen zones worden gehoffen. 
Ten slotte willen zij ook een betere gezondheidszorg.  Zij vragen de president Piñera persoonlijk naar het eiland te komen om de problemen te bespreken en op te lossen. 

Het antwoord van de president


De president gaf op een onverwachte manier respons. In de vroege ochtend van 7 september 2010 arriveerden twee Chileense legervloten. Vijftig  gewapende mariniers vielen het hotel Hanga roa binnen en verrasten de familie Hito in hun slaap. 
Een jongetje van de clan getuigt: “Het was 05.45 uur ‘s morgens;  de agenten vielen binnen.  Ze richtten hun geweren op mijn mama papa en grootouders.  Ze trokken mij uit bed en duwden mij naar de deur.  “  Op brute wijze werd de familie naar het commissariaat gebracht. 
Enkele familieleden wisten te ontsnappen en sloegen alarm bij familieleden en andere dorpelingen.    Deze gingen massaal naar het hotel waarop ze de soldaten weer uit het hotel dwongen.  Dit onder luid geroep in hun autochtone taal:  Dit is ons land, eruit!!  De familie Hito diende klacht in bij de politie en de zaak werd naar een gerechtshof in de VSA gestuurd.

Twee dagen na deze feiten, op 9 september werd naar jaarlijkse traditie de annexering door Chili in 1888 herdacht met oa een militaire parade en een toespraak van de Chileense autoriteiten.  Dit jaar lieten de autochtone Rapa nui hun stem horen.  De eilandbewoners kleedden zich in wit en rood (de kleuren van de hun vlag), ze hezen de vlag van Rapa nui, lieten petities rondgaan en zongen hun eigen hymne. 
Vertegenwoordigers van de 36 clans vertelden verhalen over hoe ze  door de Chileense mariene officiers als  schapen bijeen werden gedreven in een grot en van daaruit naar de gevangenis werden gevoerd.   De militaire optocht werd afgeblazen.  Op de nationale televisie was die avond geen nieuwsitem over het Paaseiland. De Rapa nui wachten nog steeds op een antwoord van hun president.

Wat voorafging

Het eiland werd in 1888 geannexeerd in het ‘Acueurdo de Voluntades’ (“Het akkoord van de willen”), maar er bestaat geen consensus over de teneur van dit akkoord.  Het akkoord werd opgesteld in het Spaans en in een mengeling van Rapa nui en oud Tahitiaans.  De tekst in het Rapa nui verschilt in enkele substantiële punten met de tekst in het Spaans. 

Deze laatste praat over een overdracht van gronden, de tekst in Rapa nui daarentegen gebruikt het concept ‘vriend van het huis’  aangezien er werd beloofd het eiland te ontwikkelen en te beschermen. In de orale overlevering is de kern van het akkoord gesymboliseerd in een handeling van de ariki (koning) Atamu Tekena:“ Hij nam een stukje gras met nog wat aarde aan gaf het gras zelf  aan de commissarissen terwijl hijzelf de aarde vasthield; waarmee hij wilde zeggen dat ze de soevereiniteit aan de Chileense regering toekenden, maar dat het volk Rapa nui de onvervreemdbare en voorouderlijke rechten op hun grond voor zichzelf bewaarde.

De actuele bezettingen van de voorouderlijke terreinen en politieke manifestaties brachten een aspect van de geschiedenis van dit eiland aan het licht, die tot nu toe zelfs voor vele Chilenen ongekend was, namelijk “een algemene schending van de mensenrechten” waaraan dit volk onderhevig was sinds het einde van de 19e eeuw tot 1966, het jaar waarin de zeemacht de administratie van het eiland overhevelde aan de centrale regering.  Dit verklaarden de clans van Rapa nui in hun openbare brief aan de Chileense president Sebastien Piñera.

De Hollandse zeevaarder, Jacob Roggeveen was de eerste Europeaan die op Paasdag 1722 het Polynesische eiland ‘ontdekte’.  Spanjaarden, Engelsen, Fransen en Duitsers volgden zijn voorbeeld.  Midden 19de eeuw voeren slavenhandelaars minstens twintig schepen met aan boord ook de ouderen van de clans, de dragers van de cultuur naar de mijnen van Peru.  Frankrijk die regeerde over het merendeel van de Polynesische eilanden maakte een einde aan deze slavenhandel en repatrieerde twaalf overlevenden, deze brachten echter ook de pokken tbc met zich mee wat bijna de uitroeiing van de Rapa nui mede veroorzaakte. In 1877 registreerden de missionarissen slechts 111 inwoners en dit van de bijna 10 000 die er waren voor de aankomst van de Europeanen.

Eind 19e eeuw “verhuurden” de vertegenwoordigers  van de Chileense zeemacht, bijna het gehele het eiland aan de ‘Compañía Explotadora de Isla de Pascua’, die het eiland als een schapenkwekerij runde.  Er werd een stenen muur gebouwd rond de villa van de gouverneur en de Rapa nui  werden gedwongen allemaal op dit stukje grond van een 2000 ha te wonen.  Zij mochten  Hanga roa  ( tot op de dag van vandaag het enige dorp op het eiland) niet zonder toestemming verlaten, wie dat toch deed werd met folteringen of zelfs met de dood gestraft.

“Grond zonder eigenaar”

Daarenboven  eigende de Chileense staat  zich in 1933 het gehele territorium (behalve Hanga roa) als fiscale eigendom toe onder het mom van Terra nulis of grond zonder eigenaar.  De Rapa nui hebben dit altijd als een frauduleuze akte beschouwd en samen met het akkoord van de annexering uit 1888 ligt dit aan de basis van hun actuele eis om hun gronden te recupereren.

In hun brief aan de president schrijven zij het volgende daarover: “Dit feit ligt aan de oorsprong van het probleem dat ons tot op de dag van vandaag raakt. Tot 1966 hadden wij geen Chileens burgerrecht.  Tot dan werden wij opgesloten in een kleine sector van het eiland met het verbod deze te verlaten, wij werden gestraft als wij dit toch deden. Ze wilden ons uitroeien, honderden gezonde personen werden naar de lepra instelling gestuurd als methode om te straffen of omdat ze niet ingingen, op de seksuele gunsten die de legerchefs vroegen. In de praktijk werden we gereduceerd tot de slavernij. “

In 1953 liet de regering onder druk van oa de media het contract met de ‘Compagnie van de  exploitatie van het Paaseiland ‘vervallen en kwam de toeziende macht volledig in handen van de zeemacht, de misbruiken bleven echter doorgaan, de muur werd zelfs niet afgebroken. In deze periode waagden menig Rapa nui in soms kleine sloepjes  de overtocht van bijna 4000 km naar het continent of naar het buureiland Tahiti om hun toestand aan te klagen en  hulp te zoeken. In 1964 kwam de bevolking op het eiland zelf in opstand  

“We klaagden aan dat we werden achtergelaten, zonder werk, bestempeld tot een eiland van leprozen, we hadden geen water, geen licht, geen goede scholen, we hadden een betere ontwikkeling nodig om een menswaardig bestaan te leiden”, zegt professor Alfonso Rapu die mede een einde maakte aan de semi-slavernij van zijn volk.  De marine dacht dat deze manifestaties zouden leiden tot een annexatie bij de Frans Polynesische eilanden en besloot een oorlogsvloot te sturen om de zaken te bekoelen.  Rapu gaf de instructies de troepen te  ontvangen met bloemen en honderden dansende vrouwen, de soldaten lieten hun wapens zakken…    In 1966 werd Alfonso Rapu verkozen tot burgemeester en de zeemacht uit zijn bevoegdheden ontzet. 

Chili of Polynesië?

Tot op de dag van vandaag wordt het eiland geregeerd onder de vijfde regio van Chili, met als hoofdstad Valparaiso. Aangezien de Chileense regering nog steeds faalt in zijn beleid, rekent het Parlement Rapa nui, die voor autonomie en toenadering tot de 15 onafhankelijke gefederaliseerde Polynesische staten pleit, op steeds meer sympathisanten.   Marisol Hito zegt hierover :  “Wij willen deel blijven van Chili , maar Chili speelt struisvogelpolitiek.  Wij willen onze gronden terug, beslissen over de thema’s die ons aanbelangen en onze banden met Polynesië versterken.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2776   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2776  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.