Rouhani is de grote overwinnaar van de eerste ronde in Iran

Met nog maar tussen de 8 en 10 miljoen stemmen van de 50 miljoen stemmen geteld, is het nog te vroeg om definitieve conclusies te trekken. Op dit moment staat de teller echter op maar liefst 50,1% voor Rouhani. Qalibaf komt ver achter hem op de 2de plaats met 15%. Op 3 volgt Jalili met 12%. Indien deze trend aanhoudt dan is dit een enorme triomf voor Rouhani en iedereen in het hervormingsgezinde kamp.

Dat er zich zo’n duidelijke meerderheid afspiegelt in de eerste ronde is een absolute verrassing. Veel analisten en Iraniërs zelf voorspelden lage scores en een verdeelde steming in de eerste ronde. Deze verkiezingen zijn een zware nederlaag voor Jalili, die lange tijd als topfavoriet beschouwd werd. De laatste tijd werd hij echter als steeds wereldvreemder gezien. Met zijn onrealitische uitspraken over de economie en onwrikbare houding ten aanzien van het Westen heeft hij een steeds moderner wordend kiefspubliek afgestoten. Dat hij nu op de 3de plaats belandt is een grote blamage, ook voor Opperste Leider Khamenei, wiens voorkeur Jalili genoot.

Rouhani daarentegen heeft zich vanuit een underdogpositie naar voren gevochten. Zijn persoonlijkheid en gedurfde uitspraken in de tv-debatten vielen op. Beslissend moment was toen de andere reformistische kandidaat zich een paar dagen geleden terugtrok, terwijl populaire oppositiefiguren Rouhani voor het eerst openlijk steunden. Dit heeft een momentum gecreeëerd dat Rouhani recht naar de overwinning heeft gebracht.  

Misschien een nog grotere verrassing dan Rouhani’s meerderheid in de eerste ronde, is de grote opkomst. Volgens de Iraanse overheidsmedia althans was het 80%, hoewel dit cijfer waarschijnlijk dik overdreven is. Gisteren werden de kiesbureaus 2 uur langer opengehouden dan gepland, om iedereen die was opgedaagd een kans te geven hun stem uit te brengen.

Het enthousiasme onder de Iraniërs voor deze verkiezingen was zeer koeltjes. Talloze keren vertelden ze mij dat ze niet zouden gaan stemmen, dat het allemaal één grote farce is. Blijkbaar hebben veel Iraniërs zich op het allerlaatste moment laten overtuigen alsnog te gaan stemmen. Eén vriendin, een jonge advocate in Teheran, zei me dat in de allerlaatste dagen voor de verkiezingen er onder intellectuelen een consensus was gegroeid dat het ondanks alles toch beter was te gaan stemmen.

Op de verkiezingsdag zelf gisteren waren er geen incidenten, hoewel er duidelijk spanning in de lucht hing. Op strategische plaatsen stonden het politie en leger opgesteld, toegang tot internet was bijna onmogelijk, de media werden gemuilkorfd.

Deze ochtend had ik het slechts mogelijke moment uitgekozen om nog wat euro’s om te wisselen in Iraanse rial. Nadat het nieuws bekend werd dat Rouhani in koppositie zat om de nieuwe president van Iran te worden maakte de Iraanse rial plots een sprong naar boven. De wisselkantoren in Shiraz werden bestormd door Iraniërs die hun buitenlandse munten terug kwamen omwisselen in rial. Ondergetekende moest zich tevreden stellen met een pak minder geld voor zijn euro’s dan 2 dagen geleden, tot leedvermaak van enkele grijnzende Iraniërs. Ik krijg plaagstoten en meelevende schouderklopjes. Een opgewekte jonge dame die haar Britse ponden komt dumpen is er heel zeker van: “Rouhani wordt de nieuwe president van Iran, dat staat vast. Vanaf nu zal alles terug beter gaan.”

Daar ben ik nog niet zo zeker van. In de verkiezingsdebatten en speeches heeft Rouhani veel gesproken over meer openheid en democratie, meer vrijheid voor studenten en academici, minder staatsbemoeienissen, een bloeiende economie en een constructieve dialoog met het Westen. De vraag blijft of hij die beloftes wil en vooral kàn waarmaken. De echte man-in-charge blijft natuurlijk Opperste Leider Khamenei. De werkrelatie en verstandhouding tussen deze twee heren zal dan ook de toekomst van Iran bepalen. Ayatollah Khamenei liet ondertussen via twitter (jawel, dat verboden medium) weten een tevreden man te zijn, want in zijn ogen was elke stem gisteren een stem voor de Islamitische Republiek. Twijfelachtig of al zijn onderdanen daar ook zo over denken.