Ruilclub gaat naar verkiezingen met wondermiddel tegen crisis

De oxidatiebelasting op de lokale munt moet de geldcirculatie verhogen. Wie zijn geld wil oppotten, moet een soort ‘roesttaks’ betalen. Het voorstel gaat in tegen een principe van de traditionele economie, dat mensen via interesten juist aanmoedigt tot sparen. De Ruilclub zal de ‘roesttaks’ eerst uittesten in het eigen netwerk, maar beschouwt het als een electoraal aantrekkelijk alternatief dat het land uit de recessie kan halen die al vier jaar aansleept en meer dan de helft van de Argentijnse bevolking in de armoede heeft gestort.

Carlos Desanzo, psycholoog en een van de stichters van de Ruilclub, is erg optimistisch over de politieke kansen van zijn organisatie. Zelfs zonder campagne of kandidaten bezetten we al de tweede plaats in sommige opiniepeilingen. Met een goede campagne is zes à tien procent van de stemmen zeker haalbaar, wat de Ruilclub alvast enkele parlementsleden zou opleveren. Daartoe dienen echter eerst zo snel mogelijk een politiek ‘front’ of beweging te worden opgericht en kandidaten te worden geselecteerd. De presidentsverkiezingen zijn gepland op 30 maart 2003. De parlementsverkiezingen zouden dan een half jaar later plaatsvinden, hoewel een aantal partijen ervoor ijvert beide verkiezingen te laten samenvallen.

De Argentijnse Ruilclub werd in 1995 door een dertigtal prosumenten (producenten-consumenten) opgericht. Zij ruilden hun producten op een straatmarkt in Quilmes, een voorstad van de lagere middenklasse bij Buenos Aires. Door de scherpe economische recessie vanaf 1998 werd de ruilhandel steeds populairder en gevarieerder en kwam er een papieren ruileenheid, de credito. Armoede en werkloosheid leidden tot een ongekende groei van het aantal ruilcentra, de nodos. Momenteel telt het netwerk minstens achtduizend nodos, met twee en een half miljoen leden en zowat tien miljoen prosumenten. Als het huidige groeitempo aanhoudt, nemen volgend jaar twintig miljoen van de zevenendertig miljoen Argentijnen aan het ruilnetwerk deel.

Ruilhandel - het oudste menselijke systeem van handel - bestaat als kleinschalig alternatief in landen van Europa, Latijns-Amerika en de Verenigde Staten. Het Argentijnse netwerk kent echter zijn gelijke niet: leden kunnen met credito’s land, huizen, auto’s of vakanties bekostigen. In elke provincie, stad of gemeente ruilen werklozen, gepensioneerden, beroepslui, mensen met totaal verschillende achtergrond, hun breed gamma aan producten en diensten. Ze passen bij met credito’s. In de provincie Mendoza behandelen dokters clubleden in ruil voor producten en andere diensten. In andere provincies heeft de ruilclub eigen productiebedrijven opgericht. Door speciale overeenkomsten van de voorbije twee jaar kunnen leden nu treinkaartjes kopen, toeristische diensten of taxi’s huren, en zelfs hun plaatselijke belastingen betalen. Het netwerk heeft ook een centrum opgericht dat noodlijdende kleine bedrijven helpt met leningen in credito’s. Ook keert een eigen socialezekerheidssysteem behoevende consumenten maandelijks credito’s uit, tot ze in staat zijn ook als producent aan het netwerk deel te nemen.

Toch is de ruilbeweging niet helemaal zorgenvrij. De voorbije maanden werden drie bendes opgerold die vervalste credito’s verkochten. Door die praktijk werd het ruilsysteem besmet met problemen als inflatie en speculatie. Bovendien kozen sommige producenten er volgens Desanzo voor hun productie grootschalig voor credito’s te verkopen, maar dan buiten de nodos om, met schaarste en dus hogere ruilwaarden binnen de nodos tot gevolg. In sommige nodos daalde de ruilomzet daardoor met een vijfde. Vooral de ondermijning van de basisfilosofie van solidariteit en wederzijds vertrouwen baart Desanzo veel zorgen. Hij gelooft niet dat het gerecht dergelijke zaken wil behandelen: als de staat echt in het netwerk geïnteresseerd was, zou zij zich kunnen inschakelen, of de ruilhandel eindelijk reguleren via aangepaste wetgeving. Maar misschien moeten daarvoor eerst de verkiezingen worden afgewacht. Als de politieke wil er is, kan ook de overheid volgens Desanzo beginnen meeruilen. De staat levert de Club voor een miljoen pesos (280.000 euro) bloem, suiker, melk, vlees en bakolie; in ruil daarvoor levert het netwerk binnen drie maanden voor een gelijke waarde goederen aan hospitalen, scholen en staatskeukens. We hebben alles wat nodig is.