Rwandese genocideprocessen wachten op hervormingen

De drie worden er door het land van beschuldigd om misdaden tegen de menselijkheid begaan te hebben tijdens de genocide in 1994, waarbij 800.000 mensen, voornamelijk Tutsi’s, het leven lieten. In afzonderlijke arresten in mei en juni keurde het Strafhof (ICTR) in Tanzania drie Rwandese uitleveringsaanvragen af. Het hof vreesde dat de verdachten geen garantie hadden op een eerlijk proces in Rwanda.

Het Hof plaatste vraagtekens bij de onafhankelijkheid van de Rwandese justitie, omdat er niet voldoende garanties zijn dat de rechtbanken zonder druk van de regering zouden kunnen werken. De rechters van het ICTR vrezen ook dat de getuigen van de verdediging geïntimideerd kunnen worden. Tot slot hadden de rechters ook moeilijkheden met de onmenselijke omstandigheden en de overbevolking in de Rwandese gevangenissen.

De arresten zijn een tegenslag voor Rwanda, dat nog tientallen andere verdachten wil berechten die het land uitvluchtten na de genocide. Bij om het even welke uitlevering zouden de verdachten nu de motivatie van het ICTR kunnen aangrijpen dat er in Rwanda geen eerlijke processen mogelijk zijn.

Meer hervormingen nodig

In 2007 had Rwanda al haast gemaakt met de afschaffing van de doodstraf om het ICTR en landen te overtuigen, om verdachten uit te leveren. Volgens minister van Justitie Tharcisse heeft het land een lijst met 97 verdachten. “De meeste daarvan zijn nog altijd vrij… in verschillende Europese landen en in Noord-Amerika.”

De berechting van de verdachten in Rwanda is nodig voor de nationale verzoening, zegt Theodore Simburudali, voorzitter van de vereniging voor overlevenden van de genocide, Ibuka.

Rwanda heeft nog een uitweg: het kan beroep aantekenen bij de weigering, en het Hof alsnog proberen overtuigen om de verdachten uit te leveren. Het ICTR heeft al erkend dat er vooruitgang gemaakt is, maar “er zijn nog meer maatregelen nodig”, zegt ICTR hoofdaanklager Hassan Bubacar Jallow. Zijn uitspraak kan erop wijzen dat het Hof de beslissing kan herzien als Rwanda kan aantonen dat het meer hervormingen zal doorvoeren.