SADC verplicht lidstaten eerlijke verkiezingen te houden

Volgens de nieuwe gedragscode, die in augustus op een SADC-top op Mauritius werd goedgekeurd, moeten verkiezingen in alle lidstaten in goede banen geleid worden door onafhankelijke instellingen. Partijen moeten in alle vrijheid campagne kunnen voeren, en alle kandidaten hebben recht op gelijke toegang tot de openbare media. Verscheidene landen in Zuidelijk Afrika namen het de voorbije jaren niet zo nauw met dergelijke internationaal erkende principes.

De Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki waarschuwde in augustus dat lidstaten die zich niet aan de nieuwe regels houden, uit de SADC kunnen worden gezet. Maar experts vragen zich af of dat dreigement ook zal worden uitgevoerd. “De SADC is tegelijk rechter en partij,” zegt Khabele Matlosa van het Electoral Institute of Southern Africa (EISA) in Johannesburg. “Vergelijk het met studenten die op het einde van het jaar zelf hun examen kunnen organiseren, het afleggen en zich dan zelf punten geven.”

Niemand verwacht dat Botswana een scheve schaats zal rijden. Zowel de SADC, de Afrikaanse Unie, de Commonwealth als de Verenigde Naties hebben waarnemers afgevaardigd. De Europese Unie heeft besloten dat niet te doen, maar Europese diplomaten in het land houden wel een oogje in het zeil.

ZUIDELIJK AFRIKA: SADC verplicht lidstaten eerlijke verkiezingen te houden

JOHANNESBURG, 26 oktober (IPS) - Verkiezingen in Botswana zijn geen wereldnieuws, maar er is meer belangstelling dan normaal voor de stembusgang van zaterdag. Botswana is de eerste lidstaat van de Zuidelijk-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC) die moet beantwoorden aan een nieuwe electorale gedragscode die de regionale instelling heeft uitgewerkt. De vuurproef volgt als Zimbabwe in maart volgend jaar naar de stembus gaat.

Volgens de nieuwe gedragscode, die in augustus op een SADC-top op Mauritius werd goedgekeurd, moeten verkiezingen in alle lidstaten in goede banen geleid worden door onafhankelijke instellingen. Partijen moeten in alle vrijheid campagne kunnen voeren, en alle kandidaten hebben recht op gelijke toegang tot de openbare media. Verscheidene landen in Zuidelijk Afrika namen het de voorbije jaren niet zo nauw met dergelijke internationaal erkende principes.

De Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki waarschuwde in augustus dat lidstaten die zich niet aan de nieuwe regels houden, uit de SADC kunnen worden gezet. Maar experts vragen zich af of dat dreigement ook zal worden uitgevoerd. De SADC is tegelijk rechter en partij, zegt Khabele Matlosa van het Electoral Institute of Southern Africa (EISA) in Johannesburg. Vergelijk het met studenten die op het einde van het jaar zelf hun examen kunnen organiseren, het afleggen en zich dan zelf punten geven.

Niemand verwacht dat Botswana een scheve schaats zal rijden. Zowel de SADC, de Afrikaanse Unie, de Commonwealth als de Verenigde Naties hebben waarnemers afgevaardigd. De Europese Unie heeft besloten dat niet te doen, maar Europese diplomaten in het land houden wel een oogje in het zeil.

Eerste problemen kunnen opduiken bij de verkiezingen van 1 en 2 december in Mozambique. Mozambique laat wel waarnemers toe bij de eerste telling van de stemmen op lokaal niveau, maar wil voorlopig geen pottenkijkers bij de regionale en nationale samenvoeging van die cijfers. De Europese Unie staat er op dat haar waarnemers alle stadia van de telling kunnen bijwonen. Khabele Matlosa van het Electoral Institute of Southern Africa vindt het dom van de Mozambikaanse regering. Het is helemaal niet nodig om waarnemers buiten te sluiten. Als de SADC-landen zich aan de geijkte regels houden, blijven waarnemers vanzelf weg -kijk maar naar de Zuid-Afrikaanse verkiezingen van april.

De echte test voor de nieuwe gedragscode komt in maart volgend jaar: dan zijn er weer verkiezingen in Zimbabwe. De Zimbabwaanse parlementsverkiezingen van 2000 en de presidentsverkiezingen van 2002 werden overschaduwd door geweld, voornamelijk tegen aanhangers van de grootste oppositiepartij, de Movement for Democratic Change. De staatsmedia kozen ook openlijk partij voor de regerende ZANU-PF en president Robert Mugabe. Het hoofd van de EU-waarnemersmissie die de stembusgang van 2002 wilde bijwonen, kreeg geen toegang tot het land. De EU reageerde later op die onregelmatigheden door sancties af te kondigen tegen Zimbabwe.

Voor de komende verkiezingen zou Harare een onafhankelijke electorale commissie willen opzetten; ook het aantal stembureaus zou worden opgedreven. Maar er is nog meer nodig om helemaal te beantwoorden aan de nieuwe SADC-regels. (PD)

Moyiga Nduru


De echte test voor de nieuwe gedragscode komt in maart volgend jaar: dan zijn er weer verkiezingen in Zimbabwe. De Zimbabwaanse parlementsverkiezingen van 2000 en de presidentsverkiezingen van 2002 werden overschaduwd door geweld, voornamelijk tegen aanhangers van de grootste oppositiepartij, de Movement for Democratic Change. De staatsmedia kozen ook openlijk partij voor de regerende ZANU-PF en president Robert Mugabe. Het hoofd van de EU-waarnemersmissie die de stembusgang van 2002 wilde bijwonen, kreeg geen toegang tot het land. De EU reageerde later op die onregelmatigheden door sancties af te kondigen tegen Zimbabwe.

Voor de komende verkiezingen zou Harare een onafhankelijke electorale commissie willen opzetten; ook het aantal stembureaus zou worden opgedreven. Maar er is nog meer nodig om helemaal te beantwoorden aan de nieuwe SADC-regels. (PD)